Hoe beïnvloedt monetair beleid de economie?

Monetair beleid is de manier waarop een centrale bank, zoals de Europese Centrale Bank (ECB) in Europa, de economie probeert te beïnvloeden. Het belangrijkste doel is vaak om de inflatie (de stijging van prijzen) stabiel te houden, meestal rond de 2%. De centrale bank doet dit door te spelen met de rente en de geldhoeveelheid.

De centrale bank heeft verschillende instrumenten om monetair beleid uit te voeren:

1. De beleidsrente aanpassen: Dit is de belangrijkste rente die de centrale bank hanteert.
   • Als de rente omhoog gaat, wordt het duurder voor banken om geld te lenen bij de centrale bank. Banken rekenen deze hogere rente door aan bedrijven en consumenten, waardoor lenen duurder wordt en sparen aantrekkelijker. Dit remt de economie af en kan inflatie tegengaan.
   • Als de rente omlaag gaat, wordt lenen goedkoper voor banken, bedrijven en consumenten. Sparen wordt minder aantrekkelijk. Dit stimuleert de economie, omdat mensen en bedrijven eerder geneigd zijn om geld uit te geven en te investeren.
2. Openmarkttransacties: De centrale bank kan staatsobligaties (leningen aan de overheid) kopen of verkopen.
   • Door obligaties te kopen, pompt de centrale bank geld in de economie, wat de geldhoeveelheid vergroot.
   • Door ze te verkopen, haalt de centrale bank geld uit de economie, wat de geldhoeveelheid verkleint.
3. Kwantitatieve verruiming (QE): Dit is een speciale vorm van openmarkttransacties waarbij de centrale bank op grote schaal obligaties koopt om de economie te stimuleren, vooral als de rente al heel laag is en niet verder omlaag kan.

Effecten van rentewijzigingen:

• Op obligatiekoersen: De koers van een bestaande obligatie beweegt tegengesteld aan de rente.
  • Als de rente stijgt, worden nieuwe obligaties met een hogere rente aantrekkelijker. Bestaande obligaties met een lagere vaste rente worden dan minder waard, dus de koers daalt.
  • Als de rente daalt, worden bestaande obligaties met een hogere vaste rente juist aantrekkelijker. De vraag ernaar stijgt, dus de koers stijgt.
  • Ezelsbruggetje: Rente omhoog ⬆️ = Obligatiekoers omlaag ⬇️ en Rente omlaag ⬇️ = Obligatiekoers omhoog ⬆️.
• Op wisselkoersen: De wisselkoers is de waarde van een munt ten opzichte van een andere munt.
  • Als de rente daalt in een land, wordt het minder aantrekkelijk voor buitenlandse investeerders om hun geld in dat land te beleggen (omdat ze minder rente krijgen). Ze zullen hun geld dan uit dat land halen, waardoor de vraag naar de munt afneemt en de wisselkoers daalt (de munt wordt minder waard).
  • Als de rente stijgt, wordt het aantrekkelijker voor buitenlandse investeerders, de vraag naar de munt neemt toe en de wisselkoers stijgt.
  • Ezelsbruggetje: Rente omlaag ⬇️ = Vraag naar munt omlaag ⬇️ = Wisselkoers omlaag ⬇️.

Rekenvoorbeeld: Stel, de inflatie is 5% en de centrale bank wil deze terugbrengen naar 2%. De centrale bank weet dat een renteverhoging van 1% de inflatie met 0,5% kan verlagen.

1. Bereken de gewenste daling van de inflatie: $5\% - 2\% = 3\%$
2. Bereken hoeveel de rente moet stijgen: $3\% / 0.5\% \text{ per } 1\% \text{ renteverhoging} = 6\%$

De rente zou dus met 6% moeten stijgen om de inflatie van 5% naar 2% te krijgen.

Door deze instrumenten in te zetten, probeert de centrale bank de geldhoeveelheid, de kredietverlening, de inflatie en uiteindelijk de economische groei te beïnvloeden.