Welke ideeën passen bij de Verlichting over politiek?

De Verlichting bracht een reeks belangrijke politieke ideeën voort die de basis legden voor moderne democratische systemen. Deze ideeën waren geworteld in het rationeel optimisme van de 18e eeuw, het geloof dat mensen door middel van reden en kritisch denken de wereld konden verbeteren en vooruitgang konden boeken in de samenleving. Dit leidde tot nieuwe ideeën over politiek, religie en sociale structuren, met een nadruk op individuele rechten en de mogelijkheid om de wereld te veranderen door verstand en kennis.

Verlichte denkers waren over het algemeen kritisch over de standensamenleving. Ze vonden de sociale ongelijkheid, waarbij geestelijken en edelen veel privileges hadden ten opzichte van boeren en burgers, onrechtvaardig. Ze pleitten voor gelijke rechten en kansen voor iedereen, ongeacht hun sociale status, en geloofden in individuele vrijheid en de mogelijkheid voor mensen om zelf te denken en te handelen. Dit betekende dat ze traditionele machtsstructuren in twijfel trokken en streefden naar een samenleving waarin de macht meer bij het volk lag.

De belangrijkste verlichte ideeën over politiek zijn:

• Volkssoevereiniteit: Dit is het idee dat de hoogste macht bij het volk ligt en dat de overheid de wil van de burgers moet vertegenwoordigen. De macht komt dus van de mensen zelf, en niet van God.
• Natuurlijke rechten: Verlichte denkers geloofden dat ieder individu inherente rechten heeft, zoals het recht op vrijheid, gelijkheid en eigendom. Deze rechten moeten door de overheid worden gerespecteerd.
• Scheiding der machten: Dit concept houdt in dat de overheid moet worden verdeeld in verschillende takken – de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht – om machtsmisbruik te voorkomen. Dit voorkomt dat één persoon of groep te veel macht krijgt.
• Grondwet: Er was een sterke oproep voor een geschreven grondwet die de rechten van burgers beschermt en de werking van de overheid regelt. Dit zorgt voor transparantie en verantwoording.

Verlicht absolutistische vorsten, zoals Lodewijk XIV, namen deze verlichte ideeën vaak niet volledig over. Een verlicht idee waar zij vaak niets mee deden, is volkssoevereiniteit. Deze vorsten negeerden dit idee omdat ze hun absolute macht wilden behouden en niet bereid waren om de controle over hun rijk te delen met het volk. Ze geloofden dat hun autoriteit voortkwam uit het goddelijke recht en dat zij alleen in staat waren om het land te besturen. Hierdoor voerden ze geen democratische hervormingen door die de macht van het volk zouden vergroten, omdat dit hun eigen positie zou ondermijnen.