Wat zijn de verschillende tekstdoelen en hun betekenis?

Een schrijver heeft altijd een bepaald doel met zijn tekst. Dit noemen we een tekstdoel. Er zijn vijf belangrijke tekstdoelen die je kunt herkennen:

• Informeren: De schrijver wil dat je iets te weten komt. Denk bijvoorbeeld aan een studieboek, een nieuwsbericht of een handleiding. Het doel is om feitelijke kennis over te dragen.
• Amuseren: De schrijver wil je vermaken of raken. Een gedicht, een rap, een roman of een stripboek zijn hier goede voorbeelden van. Het gaat om het oproepen van emoties of plezier.
• Overtuigen: De schrijver wil dat je zijn mening overneemt of een bepaald standpunt gaat delen. Dit zie je vaak in een betoog, een recensie of een ingezonden brief. De schrijver probeert je te beïnvloeden met argumenten.
• Activeren: De schrijver wil dat je daadwerkelijk iets gaat doen. Een advertentie, een uitnodiging, een recept of een instructie zijn hier voorbeelden van. Het doel is om de lezer tot actie aan te zetten.
• Opiniëren: De schrijver wil je laten nadenken over een bepaald onderwerp, zonder direct een mening op te dringen. Vaak worden hierbij meerdere meningen of perspectieven naast elkaar gezet, zoals in een essay, een discussiestuk of een achtergrondartikel. Het doel is om de lezer zelf een mening te laten vormen.

Soms kom je ook termen tegen zoals 'uiteenzetten' of 'beschouwen'. Deze zijn geen aparte tekstdoelen, maar beschrijven meer een manier van schrijven die vaak past bij een van de officiële tekstdoelen:

• Uiteenzetten lijkt veel op informeren. Als je iets uiteenzet, leg je iets uit of beschrijf je het gedetailleerd, wat precies is wat je doet als je informeert: kennis overbrengen op een duidelijke manier.
• Beschouwen heeft veel weg van opiniëren. Hierbij denk je na over een onderwerp en belicht je verschillende kanten of perspectieven, vaak om de lezer zelf een mening te laten vormen of dieper over het onderwerp na te laten denken.