Wat is natuurlijke bevolkingsgroei en welke factoren beïnvloeden deze?

Natuurlijke bevolkingsgroei is het verschil tussen het aantal geboorten en het aantal sterfgevallen in een gebied. Dit is een belangrijke indicator voor hoe een bevolking in omvang verandert.

De natuurlijke bevolkingsgroei wordt beïnvloed door verschillende factoren:

• Geboorteoverschot en sterfteoverschot:

  • Er is sprake van een geboorteoverschot wanneer er meer mensen geboren worden dan er sterven. Dit leidt tot een positieve natuurlijke bevolkingsgroei.
  • Er is sprake van een sterfteoverschot wanneer er meer mensen sterven dan er geboren worden. Dit resulteert in een negatieve natuurlijke bevolkingsgroei, wat betekent dat de bevolking krimpt.

• Demografische transitie: Dit model beschrijft hoe geboorte- en sterftecijfers veranderen naarmate een land zich economisch en sociaal ontwikkelt.

  • In vroege fases van ontwikkeling zijn zowel de geboorte- als de sterftecijfers hoog, wat resulteert in een langzame of geen bevolkingsgroei.
  • Vervolgens dalen de sterftecijfers door verbeterde gezondheidszorg en hygiëne, terwijl de geboortecijfers hoog blijven. Dit leidt tot een snelle bevolkingsgroei.
  • Later dalen ook de geboortecijfers, vaak door factoren zoals onderwijs, welvaart en de positie van vrouwen. De bevolkingsgroei vlakt dan af.
  • In de laatste fase zijn zowel de geboorte- als de sterftecijfers laag, wat kan leiden tot een stabiele of zelfs krimpende bevolking.

• Oorzaken voor veranderingen in geboorte- en sterftecijfers:

  • Welvaart: In rijkere landen dalen geboortecijfers vaak door hogere kosten voor het opvoeden van kinderen en een focus op carrière. Sterftecijfers dalen door betere voeding en leefomstandigheden.
  • Gezondheidszorg: Toegang tot goede medische zorg, vaccinaties en hygiëne verlaagt de kindersterfte en verhoogt de levensverwachting, waardoor sterftecijfers dalen.
  • Onderwijs: Een hoger opleidingsniveau, vooral bij vrouwen, leidt vaak tot kleinere gezinnen en een beter begrip van gezondheid en gezinsplanning.
  • Positie van vrouwen: Wanneer vrouwen meer toegang krijgen tot onderwijs en werk, kiezen ze vaker voor minder kinderen en/of stellen ze het krijgen van kinderen uit.

• Bevolkingsgrafieken (leeftijdsopbouw): Deze grafieken, zoals het piramide-, urn- en klokmodel, visualiseren de leeftijdsopbouw van een bevolking en worden direct beïnvloed door geboorte- en sterftecijfers. Bijvoorbeeld, een brede basis in een piramidegrafiek betekent veel geboorten, terwijl een klokmodel duidt op lage geboorte- en sterftecijfers en een groter aandeel ouderen.