Wat betekent reactiespecifiek bij enzymen?

Een enzym is 'reactiespecifiek' omdat het maar één soort reactie kan laten plaatsvinden. Dit komt door de unieke driedimensionale vorm van het actieve centrum van het enzym. Het actieve centrum is precies gevormd om maar één soort substraat (de stof waar het enzym op werkt) te herkennen en eraan te binden. Dit wordt ook wel het 'sleutelslotprincipe' genoemd, omdat het werkt als een sleutel die maar op één specifiek slot past.

Hier is een uitgebreidere uitleg met een voorbeeld:

Elk enzym is een beetje als een unieke sleutel 🔑, en de stof waar het enzym op werkt (het 'substraat') is als een specifiek slot.

1. De unieke vorm: Elk enzym heeft een heel specifieke driedimensionale vorm, vooral op een klein plekje dat we het 'actieve centrum' noemen. Dit actieve centrum is precies gevormd om maar één soort substraat te herkennen en eraan te binden.
2. Het sleutelslotprincipe: Net zoals jouw huissleutel alleen op jouw huisdeur past en niet op die van de buren, past een enzym alleen op zijn specifieke substraat. Ze klikken precies in elkaar!
3. De reactie: Zodra het substraat in het actieve centrum van het enzym past, kan het enzym zijn werk doen. Dit kan zijn: een stof afbreken, twee stoffen aan elkaar plakken, of een stof omzetten in iets anders. Het enzym versnelt deze reactie enorm.
4. Reactiespecifiek: Omdat de vorm zo uniek is, kan het enzym ook maar één soort reactie uitvoeren. Het kan niet zomaar andere stoffen aanpakken of andere soorten reacties versnellen. Het is gespecialiseerd!

Een voorbeeld om het voor je te zien:

Neem het enzym urease. De naam eindigt op '-ase', wat al aangeeft dat het een enzym is.

• Urease is de sleutel.
• Ureum is het slot (het substraat).

Urease heeft een actief centrum dat perfect past bij de moleculaire structuur van ureum. Wanneer ureum in contact komt met urease, bindt het ureum aan het actieve centrum. Urease zorgt er dan voor dat ureum wordt afgebroken tot ammoniak en koolstofdioxide.

Maar als je urease probeert te laten werken op bijvoorbeeld lactose (melksuiker), gebeurt er niks! Lactose past niet in het actieve centrum van urease, dus urease kan de reactie met lactose niet versnellen. Daarvoor heb je een ander enzym nodig, namelijk lactase.