Wanneer is een zuur-base reactie een evenwichtsreactie?

Een zuur-base reactie is een evenwichtsreactie wanneer zowel het zuur als de base die met elkaar reageren zwak zijn.

Dit komt doordat zwakke zuren en zwakke basen slechts gedeeltelijk dissociëren (uiteenvallen in ionen) wanneer ze in water worden opgelost. Dit betekent dat de reactie niet volledig naar één kant verloopt, maar dat er een dynamisch evenwicht ontstaat. Bij een dynamisch evenwicht vinden de heen- en teruggaande reactie tegelijkertijd plaats met dezelfde snelheid, waardoor de concentraties van de beginstoffen en de reactieproducten constant blijven.

Als één van de twee deeltjes – dus ofwel het zuur, ofwel de base – sterk is, dan is de reactie aflopend. Sterke zuren en basen dissociëren namelijk volledig in water. Dit betekent dat de reactie in één richting verloopt en er geen evenwicht wordt ingesteld tussen de begin- en eindproducten. De aanwezigheid van slechts één sterke component is al voldoende om de reactie aflopend te maken.

Voorbeeld: Neem bijvoorbeeld azijnzuur ($CH_3COOH$), een zwak zuur, in water. Water ($H_2O$) kan hierbij als een zwakke base fungeren. De reactie is dan een evenwichtsreactie:

$CH_3COOH(aq) + H_2O(l) \rightleftharpoons CH_3COO^-(aq) + H_3O^+(aq)$

Hierbij staat azijnzuur een proton ($H^+$) af aan water, waardoor acetaat ($CH_3COO^-$) en hydroniumionen ($H_3O^+$) ontstaan. Omdat azijnzuur zwak is, zal niet al het azijnzuur reageren, en zal er een evenwicht ontstaan tussen de ongedissocieerde azijnzuurmoleculen en de gevormde ionen.