Hoe herken je een zuur-basereactie of redoxreactie?

Om te herkennen of een reactie een zuur-basereactie of een redoxreactie is, kijk je naar wat er met de deeltjes gebeurt tijdens de reactie.

Zuur-basereactie Een zuur-basereactie is een chemische reactie waarbij een proton ($H^+$) wordt overgedragen van het ene deeltje naar het andere.

• Het deeltje dat een $H^+$ afstaat, noemen we het zuur.
• Het deeltje dat een $H^+$ opneemt, noemen we de base.

Je kunt een zuur-basereactie herkennen aan de overdracht van $H^+$-ionen. Vaak zie je in de reactievergelijking $H_2O$, $H^+$, $OH^-$ of andere stoffen die $H^+$ kunnen afstaan of opnemen.

Voorbeeld: $H_2O + O^{2-} \rightarrow 2OH^-$ In deze reactie staat $H_2O$ een $H^+$ af aan $O^{2-}$.

• $H_2O$ is het zuur (protondonor).
• $O^{2-}$ is de base (protonacceptor).

Redoxreactie Een redoxreactie is een chemische reactie waarbij elektronen ($e^-$) worden overgedragen van het ene deeltje naar het andere. Het woord 'redox' is een samentrekking van 'reductie' en 'oxidatie'.

• Het deeltje dat elektronen afstaat, noemen we de reductor. De reductor wordt zelf geoxideerd. De oxidatietoestand van de reductor neemt toe.
• Het deeltje dat elektronen opneemt, noemen we de oxidator. De oxidator wordt zelf gereduceerd. De oxidatietoestand van de oxidator neemt af.

Je kunt een redoxreactie herkennen aan een verandering in de oxidatietoestand van de atomen die deelnemen aan de reactie. Als de oxidatietoestand van een atoom verandert, is er sprake van elektronenoverdracht.

Voorbeeld: $I_2(aq) + SO_2(g) + 2H_2O(l) \to 2I^-(aq) + SO_4^{2-}(aq) + 4H^+(aq)$ In deze reactie:

• Jood ($I_2$) neemt elektronen op (de oxidatietoestand van jood verandert van 0 naar -1), dus $I_2$ is de oxidator.
• Zwaveldioxide ($SO_2$) staat elektronen af (de oxidatietoestand van zwavel verandert van +4 naar +6), dus $SO_2$ is de reductor.

Samenvattend:

• Zuur-basereactie: Overdracht van $H^+$-ionen.
• Redoxreactie: Overdracht van $e^-$-ionen (en verandering in oxidatietoestand).