Wat is de rol van vitamine C bij de vorming van collageen?

Vitamine C speelt een onmisbare rol bij de vorming van collageen, een sterk en veerkrachtig eiwit dat fungeert als bouwsteen en structuur geeft aan veel van onze weefsels, zoals huid, botten, kraakbeen en bloedvaten. Het is als de 'lijm' die alles bij elkaar houdt.

Om dit sterke collageen te maken, heeft ons lichaam een complex proces van eiwitsynthese en verdere modificatie nodig. Hierbij komen specifieke enzymen in beeld. Enzymen zijn als gespecialiseerde 'werklui' in de cel die bepaalde chemische reacties versnellen.

Voor de vorming van sterk collageen zijn er enzymen die de aminozuren proline en lysine, waaruit collageen is opgebouwd, moeten aanpassen. Ze doen dit door er een kleine chemische groep (een hydroxylgroep) aan toe te voegen. Dit proces heet hydroxylering. Deze hydroxylering is cruciaal, want het zorgt ervoor dat de collageenketens stevige dwarsverbindingen kunnen vormen, waardoor de karakteristieke driedubbele helixstructuur van collageen ontstaat. Zonder deze dwarsverbindingen zou het collageen slap en instabiel zijn.

Vitamine C is voor deze specifieke hydroxylase-enzymen een cofactor. Je kunt het zien als een 'gereedschap' of 'hulpstof' die het enzym nodig heeft om zijn werk goed te kunnen doen. Zonder vitamine C kunnen de hydroxylase-enzymen de proline en lysine niet hydroxyleren. Het enzym is dan als een werklui zonder het juiste gereedschap: het kan de taak niet uitvoeren.

Als de hydroxylering niet goed verloopt door een tekort aan vitamine C, wordt het collageen dat gevormd wordt zwak en instabiel. Dit heeft grote gevolgen voor de biologische functies waar collageen bij betrokken is:

• Huid: De huid verliest stevigheid en elasticiteit.
• Bloedvaten: Bloedvaten worden broos en kunnen gemakkelijk scheuren, wat leidt tot bloedingen.
• Botten en tanden: Botten en tanden worden zwakker.
• Wondgenezing: Wonden genezen slecht, omdat nieuw, sterk bindweefsel niet goed kan worden opgebouwd.

Dit alles is wat je ziet bij de ziekte scheurbuik, een direct gevolg van een ernstig vitamine C-tekort. Het toont aan hoe een ogenschijnlijk kleine molecuul als vitamine C op een fundamenteel niveau de structuur en functie van een cruciaal eiwit beïnvloedt, met grote biologische gevolgen voor het hele organisme.