Wat veranderde er in de Grondwet van 1848?

De Grondwet van 1848 bracht ingrijpende veranderingen in de Nederlandse politiek, voornamelijk onder leiding van de liberale politicus Johan Rudolph Thorbecke. Deze herziening was een reactie op de onrust en revoluties die in 1848 door Europa trokken. Koning Willem II, bang voor een revolutie in Nederland, gaf Thorbecke de opdracht om de Grondwet aan te passen. De belangrijkste veranderingen waren:

1. Minder macht voor de koning en ministeriële verantwoordelijkheid:

   • Vóór 1848 had de koning (Willem I en later Willem II) bijna alle macht en koos hij zelf zijn ministers. Na de herziening werd de koning "onschendbaar" verklaard. Dit betekende dat de koning niet langer verantwoordelijk was voor het beleid van de regering. Hij bleef het staatshoofd, maar kreeg veel minder politieke inspraak en kon niet meer zomaar beslissingen nemen zonder goedkeuring.
   • De ministers werden voortaan verantwoordelijk voor het beleid van de regering en moesten hierover verantwoording afleggen aan het parlement (de Tweede Kamer). Dit gaf het parlement de mogelijkheid om ministers te controleren en ter verantwoording te roepen. Als er iets misging of als er vragen waren over besluiten, moesten de ministers daarop antwoorden, niet de koning.

2. Meer macht voor het parlement en directe verkiezingen:

   • Het parlement, en dan vooral de Tweede Kamer, kreeg aanzienlijk meer invloed en controle over de regering.
   • De leden van de Tweede Kamer werden voortaan direct gekozen door de burgers. Vóór 1848 werden de leden van de Tweede Kamer gekozen door de Provinciale Staten, wat een indirecte manier van kiezen was. De directe verkiezingen betekenden dat burgers, zij het in het begin nog beperkt door het censuskiesrecht (alleen rijke mannen die een bepaald bedrag aan belasting betaalden mochten stemmen), meer invloed kregen op wie hen vertegenwoordigde.

Deze veranderingen legden de basis voor Nederland als een parlementaire democratie, waarbij het gekozen parlement de meeste macht kreeg en de koning een ceremoniële rol kreeg.