Welke steden waren belangrijk tussen 1050 en 1700 en waarom?

Tussen 1050 en 1700 waren er verschillende steden die een belangrijke rol speelden in de Lage Landen en daarbuiten. Hun prominentie verschoof door de tijd heen:

1. Atrecht (Arras) – Vóór de 13e eeuw

   • Belang: Atrecht was het startpunt van de stedelijke dynamiek in de Lage Landen en ontwikkelde zich tot het belangrijkste handelscentrum van Noordwest-Europa.
   • Waarom: De stad lag in Artesië, een gebied met vruchtbare grond voor tarweproductie en onvruchtbare grond voor schapenhouderij. De wol die hier geproduceerd werd, was essentieel voor de lakennijverheid in de steden. Atrecht was bovendien goed aangesloten op bestaande handelsnetwerken en de koopliedengilden hadden er veel invloed.

2. Brugge – Ongeveer 13e eeuw tot 1500

   • Belang: Vanaf de 13e eeuw nam Brugge de positie van Atrecht over en werd het tussen circa 1300 en 1500 het belangrijkste handelscentrum van Noordwest-Europa.
   • Waarom:
     • Verschuiving van handelsroutes: Oorlogen in Italië en de expansie van de Ottomanen maakten handel met Zuid-Europa lastiger, terwijl de opkomst van de Hanze de handel in Noord-Europa vergemakkelijkte. Brugge's noordelijke ligging aan zee was ideaal voor deze nieuwe handelsstromen, inclusief die met Italië en Spanje over zee.
     • Regionale factoren: De nabijheid van Gent, een belangrijke nijverheidsstad, en de opkomst van Brabantse steden droegen bij aan de groei.
     • Handelsnetwerk en financiën: De vestiging van het hoofdkantoor van de Hanze in Brugge maakte het een cruciale stapelmarkt (een plek waar goederen werden opgeslagen, gekocht en verkocht). Bovendien vestigden Italiaanse ondernemers, die vooropliepen in financiële technieken, filialen van hun compagnieën en banken in Brugge.

3. Steden in Vlaanderen en de Republiek – Na 1500

   • Belang: Hoewel er na 1500 niet één specifieke stad als 'de belangrijkste' wordt genoemd, bleef de verstedelijking sterk doorgaan. Rond 1500 waren Vlaanderen en Noord-Italië de sterkst verstedelijkte gebieden van Europa. In de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden kwamen steden op door de bloeiende handel.
   • Waarom: De ontdekking van de Nieuwe Wereld en de opkomst van de handel, mede door organisaties zoals de VOC, zorgden ervoor dat gewone burgers rijk konden worden. Dit stimuleerde de groei van steden. In deze steden ontstonden ook culturele centra zoals rederijkerskamers en de eerste Nederduitse Academie, wat duidde op een bloeiend intellectueel en artistiek leven.