1 WERELD Globalisering

actoren

Supermarkten, boeren, overheden, consumenten, milieuorganisaties, die allemaal hun specifieke rol in voedselproductie spelen.

agri-business

Multinationals die wereldwijd de gehele agrarische productieketen beheersen, inclusief transport, handel en verkoop aan de consument.

amerikanisering

De verbreiding van de Amerikaanse (westerse) cultuur over niet-westerse gebieden.

arbeidsmigratie

Verhuizen naar een ander gebied of plaats om daar te gaan werken.

bedrijfsbeëindiging

Boeren stoppen met hun bedrijf.

biologische landbouw

Alternatief voor de reguliere landbouw, werkt zonder chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest.

concurrentie

De strijd tussen bedrijven om de afzetmarkt.

de-industrialisatie

Proces waarbij de industriële activiteiten in een gebied voor een belangrijk deel verdwijnen.

dekolonisatie

Proces waarbij de kolonies zelfstandig worden.

diversificatie

De boer verdient naast de landbouw ook geld aan toerisme, recreatie en zorg, of natuur (de boer heeft nevenactiviteiten).

exploitatiekolonie

Een kolonie die door het moederland gebruikt wordt als wingewest. De kolonie wordt door het moederland aan de ene kant gebruikt om grondstoffen te leveren en dient aan de andere kant als afzetmarkt voor de producten van het moederland. De kolonisten zijn hier vaak tijdelijk (zie ook vestigingskolonie).

geografische ligging

Positie van een gebied of land ten opzichte van andere gebieden of landen.

global shift

Een (mogelijke) verschuiving van het economische en politieke zwaartepunt in de wereld, bijvoorbeeld van de landen rond de Atlantische Oceaan naar gebieden rond de Grote Oceaan.

globalisering of mondialisering

Proces waarbij de verwevenheid tussen gebieden en samenlevingen op aarde toeneemt. Economische globalisering of internationalisering en culturele globalisering zijn hier twee belangrijke aspecten van.

grondgebonden landbouw

Landbouw die afhankelijk is van het land voor de teelt van (voeder)gewassen, weidegang of mestafzet. Dit in tegenstelling tot intensieve landbouw, zoals bio-industrie of glastuinbouw.

identiteit

Kenmerken die typerend zijn voor een persoon, groep of gebied (streektaal, cultuur, landschap).

industrialisatie

Proces waarbij de industriële sector een steeds belangrijkere plaats in de samenleving inneemt.

informatie- of communicatietechnologie

Alle technieken die het mogelijk maken informatie van het ene punt naar het andere punt te verspreiden.

inkomenssubsidie

Een bedrag per hectare voor boeren die duurzaam en verantwoord werken, omdat dit minder oplevert.

intensivering

Hierbij probeert de boer een grotere opbrengst per hectare, per dier en per arbeider te behalen. Vaak is schaalvergroting het gevolg.

internationale arbeidsverdeling (nieuwe)

De manier waarop tegenwoordig de agrarische, industriële en dienstverlenende activiteiten in het wereldsysteem verdeeld zijn.

landschappelijke kwaliteit

De aantrekkelijkheid van het landschap.

lingua franca

De voertaal in een gebied waar meerdere talen gesproken worden. Op wereldschaal is dat het Engels.

megastad

Een stad met meer dan 10 miljoen inwoners.

mondiaal netwerk

Verbinding tussen gebieden en landen op economisch, politiek en sociaal-cultureel terrein. Het wereldwijd netwerk zijn en dit is een mondiaal netwerk.

multinationale onderneming (mno)

Groot bedrijf met vestigingen in meerdere landen.

netwerk

Verbinding tussen gebieden en landen op economisch, politiek en sociaal-cultureel terrein. Het kan een netwerk zijn tussen twee landen (transnationaal netwerk) of een wereldwijd (mondiaal netwerk).

productieketen

De route die een product aflegt van idee of grondstof tot dienst of eindproduct.

productiekosten

Kosten voor grond, arbeid en kapitaal.

productiesubsidies

Een toeslag op de marktprijs die de boer krijgt, zodat hij meer gaat produceren.

protectie

Maatregelen die een land treft om een economische sector te beschermen, bijvoorbeeld de landbouw.

schaalvergroting

Proces waarbij er steeds minder, maar wel grotere bedrijven zijn.

specialisatie

De boer richt zich maar een of enkele producten, veelal kennisintensieve teelten zoals in de tuinbouw, of op biologische productie.

tijd-ruimtecompressie

Proces waarbij de relatieve afstand tussen plaatsen door de moderne transport- en informatietechnologie daalt.

transnationaal netwerk

Verbinding tussen gebieden en landen op economisch, politiek en sociaal-cultureel terrein. Het kan een netwerk zijn tussen twee landen en dit noem je dan een transnationaal netwerk.

transporttechnologie

Technische voorzieningen die samenhangen met vervoer van goederen en mensen.

triade (triadisch netwerk)

Het geheel van verbanden tussen de drie belangrijkste economische machtsblokken (VS, Japan, EU) in de wereld.

verduurzaming in de landbouw

Meer milieu- en diervriendelijke productie die aan bepaalde kwaliteitseisen voldoet.

vestigingskolonie

Een gebied waar kolonisten zich blijvend vestigen. Zij bouwen het gebied opnieuw op, vaak naar het voorbeeld van het moederland. De meeste vestigingskolonies behoren nu tot de rijkere landen in de wereld (zie ook exploitatiekolonie).

vrijemarkteconomie

Economisch systeem waarbij bedrijven bepalen wat waar geproduceerd wordt. De prijs komt tot stand door vraag en aanbod en er is weinig overheidsbemoeienis.

vrijhandel

Handel waarbij zo weinig mogelijk handelsbelemmeringen zoals invoerrechten bestaan.

Wereldhandelsorganisatie (WTO)

Overlegorgaan waarin ruim 140 landen wereldhandelsverdragen vastleggen, met als doel liberalisering van de wereldhandel.

wereldstad

Een grote stad die voor een deel van de wereld belangrijk is als economisch, politiek en cultureel centrum.

WTO

Wereldhandelsorganisatie (in het Engels: World Trade Organisation).

zakelijke en financiële dienstverlening

Dienstverlening door particuliere bedrijven, dus niet door overheidsdiensten.

zelfvoorzieningsgraad

De verhouding tussen productie en consumptie (een zelfvoorzieningsgraad van 200% betekent dat er twee keer zoveel geproduceerd wordt dan geconsumeerd).

Woorden in deze lijst (46)