Nectar - 5 vwo - Hoofdstuk 13 - Gaswisseling en uitscheiding

Woorden in deze lijst (61)

Origineel

ademcentrum: Groep zenuwcellen in de hersenstam die de ademhaling regelt.
ademfrequentie: het aantal ademhalingen per minuut
ademvolume: De hoeveelheid lucht die je bij één ademhaling ververst.
ADH (antidiuretisch hormoon): Hormoon waardoor de nieren extra water opnemen; er ontstaat minder urine.
adrenaline: Hormoon van de bijnieren; stimuleert de afgifte van extra glucose aan het bloed door extra afbraak van glycogeen.
astma: Een aandoening van de luchtwegen. De wanden van de luchtwegen verdikken door prikkelende stoffen, die de uitademing bemoeilijken. Dat leidt tot benauwdheid.
binnenste tussenribspieren: spieren tussen de ribben; betrokken bij snelle en krachtige uitademing
borstvlies: vlies aan de binnenkant van de borstkas
bronchiën: vertakkingen van de hoofdbronchiën, omgeven door kraakbeenringen
bronchiolen: kleinste vertakkingen van de bronchiën, niet omgeven door kraakbeenringen
buikspieren: ademhalingsspieren betrokken bij diepe uitademing
buitenste tussenribspieren: spieren tussen de ribben; betrokken bij inademing
chronische bronchitis: langdurig ontstoken luchtwegen
COPD: Een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem.
dode ruimte: De ruimte in de luchtwegen waar geen uitwisseling van gassen plaatsvindt.
dynamisch evenwicht: Een evenwicht waarbij de waarden van diverse factoren rondom een constante norm schommelen.
gal: Uitscheidingsproduct van de lever in de darmen; helpt bij het verteren van vetten.
gaswisseling: de uitwisseling tussen bloed en lucht van O2 en CO2 in de longblaasjes
glomerulus: kluwen van slagadertjes in het kapsel van Bowman
glucagon: Hormoon van de alvleesklier; stimuleert in de lever het vrijmaken van glucose uit glycogeen en afgifte van glucose aan het bloed.
glycogeen: reservestof in lever en spieren
homeostase: het handhaven van een zo constant mogelijk inwendig milieu
hoofdbronchiën: grote vertakkingen van de luchtpijp, omgeven door kraakbeenringen
huidmondjes: Ventilatieopeningen in bladeren en stengels, omgeven door twee sluitcellen die bladgroenkorrels bevatten.
hypofyse: hormoonklier onder de hersenen
hypothalamus: hersendeel met onder andere een regelcentrum voor je lichaamstemperatuur
insuline: Hormoon uit de alvleesklier; stimuleert de opname van glucose in cellen van onder andere spieren en lever en de omzetting van glucose in glycogeen.
inwendig milieu: milieu in de cellen en van de lichaamsvloeistoffen er om heen
kapsel van Bowman: bolvormig beginstuk van een nefron
kleine borstspier: ademhalingsspier betrokken bij diepe inademing
longblaasje: ‘zakje’ van dekweefsel in de longen aan het einde van een bronchiole, gevuld met lucht
longemfyseem: Een aandoening waarbij veel longblaasjes kapot zijn met als gevolg kortademigheid. De oorzaak is meestal roken.
longvlies: vlies rondom de longen
lis van Henle: dalend en stijgend deel van een nefron, verbonden via een ‘haarspeldbocht’
middenrif: een koepelvormige spier- en peesplaat tussen borst- en buikholte
middenrifspieren: spieren van het middenrif; betrokken bij inademing
nefron: Nierfiltertje, maakt urine.
nekspieren: ademhalingsspieren betrokken bij diepe inademing
nierbekken: Plaats in de nieren waar de gevormde urine terechtkomt. Via de urineleider komt de urine in de urineblaas.
nierbuisje: Onderdeel van het nefron; bestaat uit een eerste gekronkelde deel, de lis van Henle en een tweede gekronkelde deel.
nierdrempel: De maximale hoeveelheid glucose die de nieren terug kunnen resorberen uit de voorurine.
niermerg: binnenste laag van de nieren
nierschors: buitenste laag van de nieren
norm: evenwichtswaarde
reabsorptie: zie terugresorptie
restvolume: de hoeveelheid lucht die bij een maximale uitademing achterblijft in de longen
slijmvlies: Een dunne laag cellen die een kleverig slijm maakt, bevat trilhaarcellen.
terugresorptie: het terughalen van bruikbare stoffen uit de voorurine naar het bloed
trilhaar: Fijne uitlopers van trilhaarcellen in de binnenbekleding van je luchtwegen; transporteren slijm met daarin vastgeplakte deeltjes naar de keelholte.
uitscheidingsorganen: Organen die stoffen vanuit je inwendige milieu naar buiten brengen. Nieren, huid, longen en lever zijn uitscheidingsorganen.
ultrafiltratie: Vorming van de voorurine uit het bloedplasma in de glomerulus door de bloeddruk.
ureum: Afvalstof van afgebroken aminozuren uit de lever die de nieren uit het bloed verwijderen.
urine: Eindproduct van de nieren, ontstaat uit voorurine en bevat o.a. afvalstoffen, zouten en water.
urineblaas: opslagplaats van urine
urinebuis: afvoerbuis van de urineblaas
urineleider: verbinding tussen nier (bekken) en urineblaas
ventilatie: het verversen van lucht in je longen
verzamelbuisje: Een buisje in de nieren waarop verschillende nierbuisjes uitmonden. Voeren de urine naar het nierbekken.
vitale capaciteit: De maximale hoeveelheid lucht die je na een maximale inademing kunt uitademen.
voorurine: Filtraat van het bloedplasma, ontstaat in het kapsel van Bowman aan het begin van het nefron.
zweetklieren: Spiraalvormig gewonden buisjes in de lederhuid die zweet op de huid brengen.