Nectar - 2 vmbo-t/havo - Hoofdstuk 10 - Je verandert

Woorden in deze lijst (62)

Origineel

acne: puistjes door ontstekingen van verstopte poriën (mee-eters)
aids: seksueel overdraagbare aandoening veroorzaakt door het aidsvirus ofwel hiv. Het virus tast de witte bloedcellen aan, waardoor de afweer tegen ziekten minder wordt
aidsvirus: virus dat de soa aids veroorzaakt (hiv)
biseksueel: als je zowel op jongens als op meisjes valt
celdeling: één cel deelt zich in tweeën, waardoor twee nieuwe cellen ontstaan
celgroei: groter worden van pas gedeelde cellen
condoom: soort hoesje om de penis dat bij een zaadlozing sperma opvangt; het beschermt zo tegen soa’s en het voorkomt een zwangerschap
contact: alles wat je samen met andere mensen doet
geestelijke ontwikkeling: je verandert doordat je hersenen bijleren; je leert met je hoofd
genderdysforie: dit heb je als je gevoel en gedrag niet overeenkomen met je geslacht; mensen die dit hebben noemen je transseksueel of transgender
geslachtsgemeenschap: met elkaar naar bed gaan; de penis van de jongen gaat in de vagina van het meisje
geslachtshormonen: hormonen (regelstoffen) die het ontstaan van de secundaire geslachtskenmerken regelen
geslachtskenmerken: alle kenmerken die het verschil tussen meisjes en jongens duidelijk maken
geslachtsziekte: ziekte die je door seks kunt krijgen; wordt ook wel soa genoemd
groeihormonen: hormonen (regelstoffen) die groei regelen; worden gemaakt in de hypofyse
groeischijven: schijven van kraakbeen in de uiteinden van lange botten; de cellen in de schijven kunnen zich delen
groeispurt: periode van snelle lengtegroei van je lichaam in de puberteit
heteroseksueel: als je valt op iemand van het andere geslacht; jongens op meisjes en meisjes op jongens
hiv: virus dat de soa aids veroorzaakt
hiv-remmers: medicijnen die voorkomen dat het aidsvirus (hiv) zich snel in het lichaam vermeerdert
homo: zo noem je jongens (mannen) die op jongens (mannen) vallen
homoseksueel: als je valt op iemand van het hetzelfde geslacht; jongens op jongens en meisjes op meisjes
hormonen: regelstoffen die via hormoonklieren in het bloed komen en allerlei processen in je lichaam regelen
hormoonklieren: organen in je lichaam die hormonen maken; een hormoonklier geeft de hormonen die hij maakt aan het bloed af
HPV: virus dat wordt overgedragen door seksueel contact en baarmoederhalskanker kan veroorzaken
hypofyse: belangrijke hormoonklier die onderaan de hersenen zit; maakt groeihormoon en hormonen die het ontstaan van secundaire geslachtskenmerken in de puberteit regelen
incubatietijd: tijd tussen besmetting en de eerste ziekteverschijnselen
jeugdpuistjes: ander woord voor acne; zie bij ‘acne’
klaarkomen: het hoogtepunt van het fijne gevoel als je over de eikel (bij de jongen) of de clitoris (bij het meisje) wrijft
lesbisch: zo noem je meisjes (vrouwen) die op meisjes (vrouwen) vallen
levensfasen: een mensenleven kun je verdelen in acht perioden of fasen: baby, peuter, kleuter, kind, puber, jongvolwassene, volwassene en oudere
lichamelijke ontwikkeling: je lichaam verandert en je leert meer met je lichaam doen, bijvoorbeeld: je wordt langer en je leert fietsen
masturbatie: klaarkomen door jezelf te strelen; dit heet ook wel zelfbevrediging
mee-eters: verstopte poriën door te veel talg; je ziet ze als kleine zwarte puntjes op je huid
normen: regels die bij waarden horen en waarnaar je leeft, bijvoorbeeld: wat je juist wel of juist niet doet als je de waarde ‘trouw zijn’ belangrijk vindt
oestrogeen: vrouwelijk geslachtshormoon, gemaakt door de eierstokken; regelt het ontstaan van de secundaire geslachtskenmerken bij meisjes
orgasme: ander woord voor klaarkomen; zie bij ‘klaarkomen’
poriën: kleine gaatjes in de huid; poriën zijn de uitgangen van de talgklieren en zweetklieren
primaire geslachtskenmerken: geslachtskenmerken die vanaf de geboorte zichtbaar zijn, zoals de penis of schaamlippen
puberteit: levensfase tussen tien en zestien jaar; in deze periode worden de verschillen tussen jongens en meisjes veel groter
receptoren: structuren met verschillende vormen op een celmembraan; op deze plaats kunnen de hormonen zich aan hechten
relatie: een relatie geeft aan hoe je met iemand omgaat, dus welke vorm van contact je hebt
secundaire geslachtskenmerken: geslachtskenmerken die in de puberteit ontstaan, zoals baard of borsten
seksueel overdraagbare aandoening: ziekte die je door seks kunt krijgen
seropositief: het aidsvirus (hiv) zit in je bloed, maar je bent nog niet ziek
soa: afkorting voor seksueel overdraagbare aandoening, dat is een ziekte die je door seks kunt krijgen
soa-test: onderzoek door een arts om te kijken of iemand besmet is met een soa en welke het dan is
talg: vettige stof uit de talgklieren die je huid beschermt
tertiaire geslachtskenmerken: niet-lichamelijke verschillen tussen jongens en meisjes, zoals kleding en gedrag
testosteron: mannelijk geslachtshormoon, gemaakt in de zaadballen; regelt het ontstaan van de secundaire geslachtskenmerken bij jongens
transgender: vrouwen die zich man voelen of mannen die zich vrouw voelen
transseksueel: iemand die van geslacht is veranderd door operaties en hormoonbehandelingen
veilig vrijen: bij geslachtsgemeenschap een condoom gebruiken of elkaar strelen, tongzoenen, knuffelen, jezelf bevredigen of elkaar met de hand bevredigen
vrijen: kussen en seksueel contact hebben
vruchtbaar: als je je kunt voortplanten; jongens maken zaadcellen en bij meisjes rijpt elke maand een eicel
waarden: geven aan wat je belangrijk vindt, bijvoorbeeld ‘trouw zijn’
zaadlozing: als er sperma uit de penis komt; dit gebeurt bij een orgasme
zelfbevrediging: ander woord voor masturbatie; zie bij ‘masturbatie’
adrenaline: hormoon dat je maakt als je verliefd bent; hierdoor ga je onder andere blozen (wijdere bloedvaten) en gaat je hart sneller kloppen
dopamine: (belonings)hormoon dat je maakt als je verliefd bent; dopamine heeft invloed op het ‘beloningscentrum’ in de hersenen
feromonen: signaalstoffen die onder andere in je zweet zitten; een ander vangt dat op met het feromoonorgaan in de neus. Dieren gebruiken feromonen om een partner te lokken en bij mensen spelen ze een rol bij verliefd worden
oxytocine: hormoon dat je maakt bij knuffelen en vrijen; oxytocine zorgt voor een band tussen mensen