Nectar - 3 vmbo-gt - Hoofdstuk 6 - Mens en milieu

Woorden in deze lijst (75)

Origineel

afval: alle overbodige spullen en materialen die mensen weggooien; de ruimte op aarde die nodig is om afval kwijt te raken bepaalt een deel van de ecologische voetafdruk
ammoniak: gas dat vrijkomt uit dierlijke mest en verzuring van het milieu veroorzaakt
antibiotica: medicijnen die ziekteverwekkende bacteriën doden
biobrandstoffen: duurzame brandstoffen die vaak gemaakt worden uit plantaardig materiaal, bijvoorbeeld, brandstof uit algen en afval
biodiesel: autobrandstof die uit planten is gemaakt
biogas: autobrandstof die uit afval is gemaakt
bio-industrie: veeteelt, waarbij grote aantallen dieren in kleine ruimtes en in een zo kort mogelijke tijd worden opgefokt om vlees te leveren, ook wel intensieve veehouderij genoemd
biologisch afbreekbaar: stoffen die door reductenten kunnen worden afgebroken
biologische landbouw: landbouwmethode, waarbij boeren zoveel mogelijk volgens natuurlijke kringlopen en milieu- en diervriendelijk werken
biologische plaagbestrijding: natuurlijke vijanden bestrijden de plaag, bijvoorbeeld lieveheersbeestjes bestrijden bladluizen; biologische bestrijding hoort bij biologische landbouw
broeikaseffect: het warm blijven van de aarde door het vasthouden van warmtestraling door (broeikas)gassen in de lucht zoals koolstofdioxide
broeikasgassen: gassen die het broeikaseffect versterken
compost: mest voor de tuin, gemaakt van gft-afval
dierenwelzijn: het uiten van natuurlijk gedrag van dieren, dankzij goede leefomstandigheden
dierlijke mest: poep en plas van dieren, bevatten mineralen
duurzaam(heid): nu een fijn en comfortabel leven leiden zonder de toekomst van de volgende generaties in gevaar te brengen; kies bijvoorbeeld voor duurzame producten die langer meegaan
duurzame energie(bronnen): bronnen voor het winnen van energie die ook in toekomst beschikbaar zullen zijn en geen vervuiling veroorzaken; bijvoorbeeld zonne- en windenergie
ecologische voetafdruk: maat om te vergelijken hoeveel hectare aarde bewoners uit verschillende landen gebruiken voor hun voedsel, water, grondstoffen en energiebronnen en om hun afval kwijt te raken
energie: hebben organismen nodig voor levensprocessen, activiteit en om warm te blijven. Energie komt vrij bij de verbranding van energierijke voedingsstoffen en fossiele brandstoffen
energielabel: geeft de energiezuinigheid van auto's, apparaten en huizen aan, in vergelijking met andere artikelen van hetzelfde type
feromonen: stoffen die insecten uitscheiden om boodschappen naar hun soortgenoten over te brengen
fossiele brandstoffen: brandstoffen die gedurende miljoenen jaren zijn ontstaan uit de resten van planten en dieren; bijvoorbeeld: steenkool, aardolie en aardgas
fokken: kruisen van dieren dat leidt tot dieren met gunstiger eigenschappen
fijnstof: heel kleine, in de lucht zwevende deeltjes zoals stof en roet. Inademing van fijnstof kan schadelijk zijn voor je gezondheid
genetische modificatie: het veranderen van DNA van organismen om organismen nieuwe eigenschappen te geven
gesloten kringloop: alle verbruikte stoffen worden in een kringloop weer aangevuld
gewasbeschermingsmiddelen: chemische stoffen, die gebruikt worden om plagen te bestrijden
gifophoping: toename van de hoeveelheid gifstoffen in organismen in de voedselketen doordat gifstoffen in de keten worden doorgegeven
grondstoffen: stoffen die nodig zijn om een product te maken, zoals ijzererts of hout; de hoeveelheid grondstoffen die je van de aarde gebruikt, bepalen een deel van de ecologische voetafdruk
grondwater: al het water dat in de bodem zit
hergebruik: het opnieuw gebruiken van afgedankte kleding, apparaten of meubels
intensieve veehouderij: zie bio-industrie
katalysator: wordt gebruikt in de uitlaatsystemen van motoren om er voor te zorgen dat er minder vervuilende gassen zoals stikstofoxiden in de lucht komen
koolstofdioxide (CO2): afvalstof van de verbranding; broeikasgas dat het (versterkte) broeikaseffect veroorzaakt
krachtvoer: voer met extra eiwit en mineralen waar het vee snel van groeit
kringloop van fotosynthese en verbranding: de stoffen die ontstaan bij fotosynthese worden weer gebruikt bij de verbranding; de stoffen die ontstaan bij verbranding worden weer gebruikt bij fotosynthese
kunstmest: witte korrels met mineralen die boeren gebruiken als meststoffen op de akkers
luchtvervuiling: verontreiniging van de lucht door afvalstoffen uit landbouw, huishoudens, verkeer en industrie
mest: poep en plas van landbouwhuisdieren (vee)
mestinjectie: het in de bodem spuiten van mest. Mestinjectie is een maatregel voor boeren, waardoor verzuring van het milieu door ammoniak wordt verminderd
mestoverschot: als er in de veeteelt meer mest geproduceerd wordt dan nodig is om de akkers te bemesten
methaangas: broeikasgas dat ontstaat in darmen van runderen, geiten en schapen
milieu: de lucht, het water en de bodem om je heen
milieubewust: als je kiest voor dingen die het minst schadelijk zijn voor het milieu
mineralen: stoffen in de bodem, die de planten nodig hebben voor de groei
monocultuur: grote akker, waarop één soort gewas wordt verbouwd
oppervlaktewater: water in rivieren, zeeën, kanalen, sloten en meren en beken
overbemesting: er wordt meer mest over het land verspreid dan de planten nodig hebben; dit kan tot milieuproblemen leiden
plaag: als schadelijke organismen (insecten, bacteriën, schimmels, aaltjes en onkruid) de voedingsgewassen aantasten
recycling: de grondstof uit afval terugwinnen en weer gebruiken om nieuw product van te maken, bijvoorbeeld glas, papier en blik
restafval: afval dat overblijft na apart inzamelen van alle andere afvalsoorten
roetfilter: wordt gebruikt in uitlaatsystemen van motoren om schadelijke deeltjes zoals roet (fijnstof) uit de uitlaatgassen te verwijderen
selectief: als een gewasbeschermingsmiddel alleen de plaagorganismen doodt en niet heel veel andere soorten
smog: periode van versterkte luchtvervuiling (dikke nevel); ontstaat vooral op zonnige, windstille dagen
stikstofoxiden: vervuilende gassen in de lucht, die vrijkomen uit de uitlaatgassen van auto's en bij processen in de industrie
uitstoot: het vrijkomen van afvalgassen
veredeling: het verbeteren van de eigenschappen van gewassen door kruisingen of door genetische modificatie
vermesting: door mest op de akkers wordt het oppervlaktewater en de bodem rijker aan mineralen. Daardoor gaan snelgroeiende planten andere planten verdringen
versterkt broeikaseffect: er komt steeds meer koolstofdioxide in de lucht; de warmte wordt hierdoor steeds beter vastgehouden, waardoor het steeds warmer wordt op aarde, zie ook bij broeikasgevaar
verzuring: het zuur worden van de bodem door zure neerslag en door ammoniak, dat door bacteriën wordt omgezet in zuur. De zure stoffen kunnen schadelijk zijn voor planten
voedsel: datgene wat een organisme eet
voedselkringloop: de kringloop van mineralen en andere voedingsstoffen: producenten (planten) ➔ consumenten (dieren en mensen) ➔ reducenten (schimmels en bacteriën) ➔ producenten (planten)
vuilstort: plaats waar niet verwerkbaar afval (vuilnis) wordt gestort; een ander woord ervoor is vuilnisbelt
vuilverbrandingsinstallaties: ovens waarin restafval wordt verbrand, nadat de metalen eruit verwijderd zijn
water: hebben organismen nodig om te overleven, gebruik je ook bij wassen en om voedsel te bereiden
waterbloei: het in grote hoeveelheden voorkomen van kroos of algen in water, waarin te veel meststoffen (mineralen) zitten
zwaveldioxide: vervuilend gas waardoor zure neerslag ontstaat
zwerfafval: afval dat op straat of in de natuur terecht komt
biodiversiteit: variatie aan leven op aarde
Ecologische Hoofdstructuur: een netwerk van bestaande en nieuwe natuurgebieden en de verbindingszones ertussen en heet ook wel Natuurnetwerk Nederland
ecologische voetafdruk: maat om te vergelijken hoeveel hectare aarde bewoners uit verschillende landen gebruiken voor hun voedsel, water, grondstoffen en energiebronnen en om hun afval kwijt te raken
Natuurnetwerk Nederland: zie ecologische hoofdstructuur
Rode Lijst: lijst met namen van organismen die in hun voortbestaan worden bedreigd
verdroging: door verlaging van de grondwaterstand worden natuurgebieden droger
vervuiling: verontreiniging van het milieu