Nectar - 6 vwo - Hoofdstuk 19 - Sport

Woorden in deze lijst (60)

Origineel

acetyl-CoA: Hulpstof betrokken bij de aerobe dissimilatie, koppelt een acetylgroep (C2-molecuul) aan oxaalazijnzuur (C4-molecuul), waarbij citroenzuur (C6-molecuul) ontstaat, de eerste stap in de citroenzuurcyclus.
actine: eiwit in de dunne filamenten van spieren
adrenaline: Hormoon van het bijniermerg, beïnvloedt bijna ieder weefsel.
aeroob: in aanwezigheid van O2
alcoholische gisting: Anaerobe afbraak van glucose waarbij alcohol (ethanol) en CO2 ontstaan.
anaeroob: zonder de aanwezigheid van O2
antagonist: een spier waarvan de werking tegengesteld is aan de samengetrokken spier
ATP (adenosinetrifosfaat): Energiebron voor de cel, waarvan de binding tussen de buitenste en tweede fosfaatgroep makkelijk verbreekt: ATP splitst in ADP en Pi, waarbij energie vrijkomt.
ATP-synthetase: Enzym in het binnenmembraan van de mitochondriën waar protonen (H+-ionen) doorheen diffunderen en waarbij ATP gevormd wordt uit ADP + Pi.
band: Verbindt botten met elkaar.
bindweefsel: Weefsel dat stevigheid biedt en andere weefsels aan elkaar koppelt.
citroenzuur: C6-molecuul dat ontstaat uit de binding van pyrodruivenzuur (C2-molecuul) met oxaalazijnzuur (C4-molecuul), start van de citroenzuurcyclus.
citroenzuurcyclus: Stapsgewijze afbraak van citroenzuur in de matrix van de mitochondriën tot weer oxaalazijnzuur ontstaat.
collageen: eiwit in onder andere pezen
collageenbundel: meerdere collageenvezels bij elkaar
collageenfibril: een groot aantal collageenmoleculen bij elkaar
collageenvezel: meerdere collageenfibrillen bij elkaar
cortisol: Hormoon van de bijnierschors dat cellen van het bijniermerg stimuleert om adrenaline te maken.
creatinefosfaat (CP): energierijk fosfaatmolecuul in cellen
decarboxylering: Reactie waarbij een carboxylgroep afsplitst van de rest van het molecuul, in de vorm van CO2.
dissimilatie: stapsgewijze afbraak van de brandstoffen glucose, vet of eiwit
dwarsgestreept spierweefsel: spierweefsel in skeletspieren, met een patroon van lichte en donkere banden
elektronenacceptor: Een stof die elektronen opneemt.
elektronentransportketen: Eiwitcomplexen die elektronen aan elkaar doorgeven. De keten eindigt bij een molecuul O2.
enkelvoudige contractie: zeer korte, geringe samentrekking van een spier, direct gevolgd door een ontspanning
fosfaataccu: de voorraad ATP en CP in je cellen
gap junction: Eiwitkanalen in de celmembranen van twee buurcellen waar ionen doorheen diffunderen van de ene cel naar de andere.
getande tetanus: Schokkerige samentrekking van een spier waarbij samentrekking, rust en verdere samentrekking elkaar afwisselen.
glad spierweefsel: spierweefsel in de wanden van inwendige organen
gladde tetanus: soepele samentrekking van een spier
glycolyse: Eerste deel van de dissimilatie; snelle afbraak van één molecuul glucose tot twee moleculen pyrodruivenzuur in het grondplasma, waarbij netto twee moleculen ATP ontstaan en twee NADH,H+.
hormonale regulatie: door het hormonaal stelsel gereguleerd homeostatisch mechanisme
langzame spiervezel: Spiervezel in een spier waardoor een spier langzaam samentrekt.
matrix: binnenste van een mitochondrium, omgeven door een dubbel membraan
melkzuur (lactaat): C3-molecuul dat ontstaat bij de anaerobe dissimilatie uit pyrodruivenzuur.
melkzuurgisting: Anaerobe afbraak van glucose waarbij melkzuur ontstaat.
mitochondriën: organellen betrokken bij de energieproductie
motoreiwit: Een eiwit dat een beweging in een cel teweeg kan brengen, bijvoorbeeld myosine.
motorische eenheid: Een groep spiervezels die op de impulsen van één axon reageert.
motorprogramma: netwerk van neuronen, betrokken bij een bepaalde beweging
myofibril: langgerekt eiwitfilament in spierweefsel
myosine: eiwit in de dikke filamenten van spieren
NAD+ (nicotinamide adenine dinucleotide): protonen- en elektronenacceptor bij de dissimilatie
NADH,H+: energierijke stof bij de dissimilatie, ontstaan uit de slotacceptor NAD+ (NAD+ + 2 H+ + 2 e- -> NADH,H+)
neurale regulatie: door het zenuwstelsel gereguleerd homeostatisch mechanisme
neuromusculaire synaps (motorisch eindplaatje): contactplaats tussen een motorische zenuwcel en een spiervezel
oxidatieve fosforylering (ademhalingsketen): synthese van ATP met O2 als slotacceptor voor elektronen en protonen
pees: Verbindt skeletspier aan bot.
premotorische schors: Hersengebied in de grote hersenen dat bewegingen aanstuurt.
protonenacceptor: Een stof die protonen opneemt.
pyrodruivenzuur (pyruvaat): C3-molecuul dat eindproduct is van de eerste fase van de dissimilatie, de glycolyse.
sarcolemma: membraan rond dwarsgestreept spierweefsel
sarcomeer: Kleinste eenheid van een spiervezel die kan samentrekken; is begrensd door twee membranen, de Z-lijnen.
sarcoplasmatisch reticulum: organel in spiervezels; te vergelijken met het ER
snelle spiervezel: Spiervezel in een spier waardoor een spier snel en krachtig samentrekt.
spiertonus: spanning in de spier
spiervezel: samensmelting van meerdere spiercellen, omgeven door bindweefsel met bloedvaten en zenuwuitlopers
summatie: optelling van contracties van een spiervezel bij hogere impulsfrequenties
T-buisje: Buisje dat vanaf het sarcolemma diep doordringt in een spiervezel.
tussencelstof: materiaal rond cellen, in bindweefsel geleiachtig met veel eiwitten