Nectar - 2 vmbo-t/havo - Hoofdstuk 8 - Je lichaam werkt

Woorden in deze lijst (70)

Origineel

ademhalingsstelsel: bestaat uit de organen luchtpijp, bronchiën en longen en heeft als taak zuurstof opnemen uit de lucht en koolstofdioxide afgeven aan de lucht
aders: bloedvaten met dunne wanden en kleppen, die het bloed van de organen terugvoeren naar het hart
aorta: grootste slagader; voert zuurstofrijk bloed vanuit de linkerkamer in de richting van alle organen, behalve de longen
bloedplasma: lichtgele vloeistof in je bloed; hierin zitten onder andere voedingsstoffen en afvalstoffen opgelost
bloedvatenstelsel: bestaat uit de organen hart en bloedvaten en heeft als taak het vervoeren van stoffen naar en van alle organen in je lichaam
boezems: twee bovenste ruimten in je hart
borstademhaling: het bewegen van je ribben om te ademen
buikademhaling: het bewegen van je middenrif om te ademen
bronchiën: vertakkingen van de luchtpijp
cellen: kleine ‘bouwsteentjes’ waaruit mensen, dieren en planten bestaan
celkern: rond bolletje in een cel dat alles regelt wat er in de cel gebeurt
celmembraan: een dun vlies aan de buitenkant van een cel
cytoplasma: een dikke vloeistof waarin de celkern dobbert
elektrocardiogram (ecg): een grafiek van de elektrische impulsen (elektrische spanning) in het hart, gemeten tijdens de verschillende fasen van de hartslag
energie: heb je nodig voor levensprocessen, activiteit en om warm te blijven. Energie komt vrij bij de verbranding van energierijke voedingsstoffen zoals glucose
gaswisseling: uitwisseling van gassen in de longblaasjes: zuurstof gaat vanuit de lucht in de longblaasjes naar het bloed, koolstofdioxide gaat vanuit het bloed naar de lucht in de longblaasjes
glucose: de belangrijkste energierijke voedingsstof (brandstof) voor de verbranding
grote bloedsomloop: bloed stroomt vanuit de linkerkamer, via een orgaan, naar je rechterboezem; de functie is onder andere het afgeven van zuurstof aan de cellen en het opnemen van koolstofdioxide
haarvaten: kleinste en dunste soort bloedvaten; hier worden stoffen uitgewisseld tussen het bloed en de cellen van een orgaan
hartkleppen: kleppen tussen boezems en kamers; voorkomen dat het bloed terugstroomt naar de boezems
hartritme: het aantal hartslagen per minuut
hartslag: pompbeweging van het hart: boezems trekken samen – kamers trekken samen – hartpauze
hemoglobine: rode kleurstof in de rode bloedcellen; hieraan hecht zuurstof zich vast
holle aders: twee grote aders, die zuurstofarm bloed uit de andere aders naar de rechterboezem van het hart voeren
kamers: twee onderste ruimten in je hart
keelholte: hierin komt de ingeademde lucht vanuit je neusholte en mondholte
kleine bloedsomloop: bloed stroomt vanuit de rechterkamer, via je longen, naar je linkerboezem; de functie is het opnemen van zuurstof en het afgeven van koolstofdioxide
kleppen: voorkomen dat bloed terugstroomt, doordat ze maar naar één kant open kunnen. Kleppen zitten in aders en in en bij het hart
koolstofdioxide: afvalstof van de verbranding van glucose; je geeft het af aan de lucht als je uitademt
kransaders: aders die zuurstofarm bloed van het hart zelf naar een holle ader vervoeren
kransslagaders: slagaders die het hart zelf van zuurstof en voedingsstoffen voorzien
longader: ader die zuurstofrijk bloed van de longen naar de linkerboezem voert
longblaasjes: blaasjes aan het einde van de luchtpijptakjes; hier vindt de opname van zuurstof en de afgifte van koolstofdioxide plaats
longen: in je longen gaat zuurstof vanuit de lucht in je bloed en koolstofdioxide vanuit je bloed naar de lucht
longslagader: slagader die zuurstofarm bloed vanuit de rechterkamer naar de longen voert
luchtpijp: hierin komt de lucht vanuit je keelholte
luchtpijptakjes: de kleinste buisjes aan het eind van de bronchiën; ze zitten in je longen
melkzuur: zure stof die vrijkomt als spieren glucose gaan verbranden zonder zuurstof; prikkelt de pijnzenuwen en geeft spierpijn
middenrif: een stevig gespierd vlies tussen je borstholte en buikholte
mondholte: hier komt de lucht je lichaam binnen als je door je mond inademt
neusholte: binnenkant van je neus, waarlangs de lucht binnenkomt als je door je neus inademt. De neusholte is bekleed met slijmvlies
orgaansstelsel: een aantal organen in het lichaam die samenwerken aan dezelfde taak
organen: delen van het lichaam met een bepaalde taak
rode bloedcellen: cellen in het bloed die zuurstof vervoeren
romp: lichaam zonder hoofd, armen en benen; bestaat uit de borstholte en de buikholte
slagaderkleppen: kleppen aan het begin van de longslagader en de aorta; ze voorkomen dat het bloed terugstroomt naar de kamers
slagaders: bloedvaten met dikke, gespierde wanden, die bloed van het hart naar de organen voeren
slijmcellen: cellen in het slijmvlies die slijm maken
slijmvlies: laagje cellen dat aan de binnenkant van je luchtwegen zit; het produceert slijm
spierstelsel: bestaat uit al je spieren en heeft als taak je lichaam laten bewegen
trilhaarcellen: cellen in het slijmvlies van je luchtpijp en bronchiën met trilharen, die slijm met stofdeeltjes naar de keelholte duwen
uitscheiding: het verwijderen van afvalstoffen uit je bloed en daarna uit je lichaam
uitscheidingsorganen: organen die afvalstoffen verwijderen: nieren, longen en huid
verbranding: afbreken van glucose met behulp van zuurstof; er komt energie bij vrij: glucose + zuurstof → koolstofdioxide + water + energie
vergisting: afbreken van glucose zonder zuurstof; er komt melkzuur vrij: glucose → melkzuur + beetje energie
verteringsstelsel: bestaat uit onder andere slokdarm, maag en de dunne en dikke darm; de functie is het kleiner maken van grote voedingsstoffen, zodat ze in het bloed kunnen worden opgenomen
water: een afvalstof van de verbranding van glucose; je scheidt het uit via urine, door zweten en uitademen
weefsel: een groep cellen met dezelfde vorm en taak
weefselvloeistof: vloeistof die tussen de lichaamcellen stroomt; cellen nemen vanuit de weefselvloeistof stoffen op en geven er stoffen aan af
zenuwstelsel: bestaat uit hersenen, ruggenmerg en zenuwen; de taak is het aansturen en laten samenwerken van je organen
zuurstof: gas in de lucht die je inademt; is nodig voor de verbranding van glucose
bloeddruk: kracht waarmee bloed tegen de wanden van de bloedvaten drukt; dat meet je in mm kwikdruk
bovendruk: de bloeddruk die ontstaat bij het samentrekken van de kamers; dit is de grootste druk
cholesterol: een vetachtige stof die aan de wanden van bloedvaten plakt, waardoor het bloedvat nauwer wordt. Het bloed stroomt daardoor minder goed
hartinfarct: door een vernauwing ergens in de kransslagaders krijgt een deel van de hartspier onvoldoende glucose en zuurstof en sterft hierdoor af
hoge bloeddruk: als je bloeddruk altijd hoger is dan gemiddeld: de onderdruk is hoger dan 90 en de bovendruk is hoger dan 140 mm kwikdruk
onderdruk: de bloeddruk tijdens de hartpauze; dit is de kleinste druk
onverzadigde vetten: vetten die cholesterolverlagend werken; zitten veel in vloeibare vetten, in vette vis en in noten
plaque: ander woord voor de afzetting van cholesterol in bloedvaten
verzadigde vetten: vetten die je cholesterol verhogen; zitten veel in dierlijke producten, gebak en koekjes