Nectar - 4 vmbo-gt - Hoofdstuk 8 - Bloed

Woorden in deze lijst (84)

Origineel

aders: bloedvaten gevuld met bloed dat van de organen naar het hart terugstroomt. Aders hebben dunne wanden en kleppen. De holle aders zijn de grootste aders
afkicken: stoppen met het gebruik van een drug
amfetamine: stimulerende drug; stimuleert de activiteit van je lichaam, onderdrukt vermoeidheid, vaak gebruikt als doping
anabole steroïden: deze stoffen hebben een spierversterkend effect doordat de spieren ervan groeien
antistoffen: stoffen die witte bloedcellen maken om ziekteverwekkers te bestrijden
aorta: de grootste slagader; vervoert bloed vanaf het hart naar alle organen in je lichaam
bewustzijnsveranderende middelen: stoffen die zorgen dat je zenuwstelsel anders werkt. Daardoor verandert je stemming en de wereld om je heen kan er anders uitzien dan in werkelijkheid. Bijvoorbeeld: lsd en paddo's
bloedarmoede: ziekte waarbij er een tekort is aan rode bloedcellen in het bloed. Bloedarmoede wordt vaak veroorzaakt door een gebrek aan ijzer in de voeding
bloedcellen: cellen die in het bloed voorkomen; rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes
bloeddoping: toevoegingen in het bloed, waardoor het bloed meer zuurstof kan vervoeren. Hierdoor kan het lichaam betere prestaties leveren. Bijvoorbeeld: epo
bloeddruk: de kracht waarmee het bloed tegen de wanden van de bloedvaten drukt
bloedplaatjes: de kleinste bloeddeeltjes die helpen bij de bloedstolling
bloedplasma: lichtgele vloeistof in het bloed; hierin zitten voedingsstoffen, afvalstoffen en bijvoorbeeld hormonen opgelost
bloedstolling: het dichtmaken van een wondje. De inhoud van het bloedplaatje reageert hierbij met fibrinogeen. Er ontstaat dan een draderige stof: fibrine. Met behulp van de fibrinedraden wordt het wondje afgesloten
boezems: het hart bestaat uit twee boezems en twee kamers. Het bloed uit organen komt via de (holle) aders in de boezems van het hart terecht
bovendruk: de maximale bloeddruk; ontstaat tijdens het samentrekken van de hartkamers
bypassoperatie: operatie waarbij een vernauwing in de kransslagader wordt verholpen door een omleiding te maken in de bloedvaten
cholesterol: een vetachtige stof die gaat vastzitten in bloedvaten, waardoor die vernauwd raken. Het bloed stroomt daardoor minder goed (hoge bloeddruk)
dialyseren: afvalstoffen uit het bloed halen met behulp van een kunstnier
doping: het gebruik van stoffen, waardoor je beter kunt presteren
dotteren: met behulp van een ballonnetje de vernauwing in een kransslagader platdrukken
drugs: stoffen die inwerken op je zenuwstelsel. Drie groepen: bewustzijnsveranderende, stimulerende en verdovende middelen
fibrinedraden: draderige stof die ontstaat tijdens de bloedstolling
fibrinogeen: stollingseiwit in het bloedplasma. Bij de bloedstolling zorgen de bloedplaatjes dat fibrinogeen wordt omgezet in fibrine
gal: hulpsap voor de vertering van vetten; wordt gemaakt door de lever en opgeslagen in de galblaas
geestelijk afhankelijk: wanneer iemand zo gewend is aan het effect van de drug dat hij denkt niet meer zonder te kunnen
glucose: de meest gebruikte energierijke stof; nodig voor de verbranding in de cellen
glycogeen: reservevoorraad glucose, opgeslagen in lever en spieren. Glycogeen ontstaat door het hormoon insuline. Glycogeen kan weer worden omgezet in glucose door de hormonen glucagon en adrenaline
grote bloedsomloop: deel van de bloedsomloop waarbij zuurstof (en voedingsstoffen) wordt afgegeven en koolstofdioxide wordt opgenomen: hart – aorta – haarvaten organen (cellen) – holle ader – hart
haarvaten: de kleinste bloedvaten met heel dunne wanden, waar gemakkelijk stoffen doorheen kunnen gaan
hart: spier die het bloed rondpompt
hartinfarct: door een vernauwing ergens in de kransslagader krijgt een deel van de hartspier onvoldoende glucose en zuurstof en sterft af
hartkleppen: kleppen tussen de boezems en de kamers van het hart. Ze zorgen dat het bloed de goede kant op stroomt tijdens het samentrekken van de boezems
hemoglobine: rode kleurstof in de rode bloedcellen, waarmee deze cellen zuurstof vervoeren
hoge bloeddruk: als de bloeddruk steeds hoger is dan gemiddeld
holle aders: grote aders waarin alle andere aders uitkomen, de holle aders komen uit in het hart
kamers: het hart bestaat uit twee boezems en twee kamers. Het bloed vanuit de kamers de slagaders in wordt gepompt, naar de organen van het lichaam
kleine bloedsomloop: deel van de bloedsomloop, waarbij zuurstof wordt opgenomen en koolstofdioxide wordt afgegeven: hart – longslagader – haarvaten in de longen – longader – hart
kransader: ader waardoor het bloed vanaf de hartspier via een holle ader weer terug naar het hart stroomt
kransslagader: slagader die hartspier voorziet van glucose en zuurstof; verstopping van dit bloedvat kan leiden tot een hartinfarct
kunstnier: apparaat dat afvalstoffen uit het bloed kan halen
lever: uitscheidingsorgaan dat giftige stoffen afbreekt of omzet, slaat ook glucose op in de vorm van glycogeen
leverslagader: ader die bloed met zuurstof van het hart naar de lever vervoert
lichamelijk afhankelijk: het lichaam kan niet meer goed werken zonder een bepaalde drug
longen: ademhalingsorganen en uitscheidingsorganen
lymfe: de naam van weefselvloeistof die in de lymfevaten zit
lymfeklieren: hierin komen de lymfevaten samen. Witte bloedcellen in de lymfeknopen bestrijden ziekteverwekkers en houden ongewenste stoffen tegen
lymfeknopen: hierin komen de lymfevaten samen. Witte bloedcellen in de lymfeknopen bestrijden ziekteverwekkers en houden ongewenste stoffen tegen
lymfevaten: hierdoor stroomt lymfe uiteindelijk terug naar het bloed. In lymfevaten zitten kleppen, de wand is dun en de druk is laag
nierbekken: binnenste deel van een nier, van hieruit verzamelt zich de urine richting urineleiders en blaas
nieren: uitscheidingsorgaan dat afvalstoffen uit het bloed filtert
niermerg: middelste laag van een nier
nierschors: buitenste laag van een nier. Giftige, overbodige en overtollige stoffen worden door filtertjes in de nierschors uit het bloed verwijderd
onderdruk: de minimale bloeddruk; ontstaat tijdens de hartpauze, als de boezems vollopen met bloed
ontwenningsverschijnselen: deze kunnen optreden bij iemand die aan een bepaalde drug verslaafd is, maar deze drug (plotseling) niet langer gebruikt
poortader: ader die bloed met voedingsstoffen van de dunne darm naar de lever vervoert
rode beenmerg: beenmerg in platte botten waarin bloeddeeltjes worden gemaakt
rode bloedcellen: bloedcellen met de rode kleurstof hemoglobine erin; vervoeren zuurstof
slagaderkleppen: kleppen in de longslagader en de aorta die ervoor zorgen dat het bloed de goede kant op stroomt tijdens het samentrekken van de kamers
slagaders: bloedvaten met dikke wanden, gevuld met bloed dat van het hart af naar de organen stroomt. De aorta is de grootste slagader
sociaal afhankelijk: je bent afhankelijk van het contact met mensen waarmee je een drug gebruikt
stent: een metalen gaasje
stimulerende middelen: stoffen die ervoor zorgen dat je zenuwstelsel sneller werkt; werkend activerend. Bijvoorbeeld: XTC en cafeïne
uitscheiding: het verwijderen van giftige, overtollige en overbodige stoffen uit het bloed
uitscheidingsorganen: verwijderen giftige, overtollige en overbodige stoffen uit je bloed; voorbeelden: lever, nieren, huid en longen
ureum: stof die ontstaat door het afbreken van overtollige eiwitten in de lever. Ureum wordt later weer uitgescheiden door de nieren
urine: vloeistof die in de nieren ontstaat; bevat giftige, overtollige en overbodige stoffen uit het bloed
urineblaas: hierin verzamelt zich de urine uit de nieren
urinebuis: hierdoor verlaat urine de urineblaas
urineleiders: hierdoor gaat urine van de nieren naar de urineblaas
verdovende middelen: stoffen die ervoor zorgen dat je zenuwstelsel trager werkt. Bijvoorbeeld: heroïne en alcohol
verslaafd: 1 geestelijk afhankelijk: je bent zo gewend aan het effect van een drug dat je denkt dat je niet meer zonder kan. 2 lichamelijk afhankelijk: je lichaam kan niet meer goed werken zonder een drug
weefselvloeistof: vloeistof tussen de cellen in de weefsels; bestaat uit bloedplasma dat uit de haarvaten is gelekt
witte bloedcellen: cellen die bacteriën en schadelijke stoffen opruimen in bloed, weefselvloeistof en lymfe
zuurstof: gas uit de lucht dat nodig is voor de verbranding; komt in je lichaam door inademing
AV-knoop: bestaat uit speciale cellen die de impulsen opvangen en ze vertraagd laten passeren. Hierdoor trekken de kamers iets later samen dan de boezems
dubbele bloedsomloop: bloedsomloop waarbij per rondgang door het lichaam het bloed twee keer door het hart stroomt
enkelvoudige bloedsomloop: bloedsomloop waarbij per rondgang door het lichaam het bloed maar één keer door het hart stroomt
gesloten bloedsomloop: bloedsomloop waarbij het bloed alleen binnen bloedvaten door het lichaam stroomt
hartritmestoornis: de hartslag is onregelmatig
hartslag: de pompende beweging van het hart
open bloedsomloop: bloedsomloop waarbij het bloed (gedeeltelijk) vrij in het lichaam stroomt en niet in bloedvaten
pacemaker: een klein kastje dat onder de huid wordt aangebracht. Het controleert de hartslag en zorgt dat het hart in het juiste ritme blijft pompen
sinusknoop: een groepje cellen boven in de rechterboezem van het hart. Deze cellen geven het tempo aan waarin het hart klopt