Nectar - 3 vmbo-k - Hoofdstuk 5 - Bescherming teken ziekten

Woorden in deze lijst (78)

Origineel

acne: ander woord voor jeugdpuistjes, dat zijn ontstekingen van verstopte talgklieren (mee-eters)
afweer: uitschakelen van ziekteverwekkers door de witte bloedcellen
afweerstoffen: stoffen die ziekteverwekkers in je lichaam bestrijden; ze worden gemaakt door bepaalde witte bloedcellen
aids: seksueel overdraagbare ziekte veroorzaakt door het aidsvirus (hiv). Het aidsvirus tast de witte bloedcellen aan, waardoor de afweer tegen ziekten steeds minder wordt
aidsvirus: virus dat de soa hiv en (eventueel) aids veroorzaakt; ander woord voor hiv
antibiotica: medicijnen die infectieziekten door bacteriën genezen; antibiotica maken de celwanden van bacteriën stuk
bacteriën: micro-organismen die ziekteverwekker kunnen zijn. Je wordt ziek door de gifstoffen die ze uitscheiden
besmetting: het binnendringen van ziekteverwekkers in je lichaam; een ander woord is infectie
blijvende huidflora: bacteriën die altijd op je huid zitten; ze beschermen tegen infecties met ziekteverwekkers
bloedvaten (huid): helpen bij de regeling van de lichaamstemperatuur: door het wijder van de bloedvaten worden koel je af, door het nauwer worden houd je de warmte vast
brandwonden: aantasting van de huid door hitte of uv-straling. Bij eerstegraads brandwonden is de huid alleen rood, bij tweede en derdegraads brandwonden is de huid beschadigd
chlamydia: meest voorkomende soa, waarvan je vaak niets merkt maar waardoor onvruchtbaarheid bij vrouwen kan ontstaan
desinfecterende zeep: zeep met stoffen die bacterie doden; artsen en verpleegkundigen gebruiken dat om patiënten niet te besmetten met schadelijke bacteriën
diagnose: op grond van de symptomen (ziekteverschijnselen) vaststellen welke ziekte je hebt
epidemie: als heel veel mensen tegelijk dezelfde ziekte hebben, bijvoorbeeld griep
etter: een witgele massa in een ontstoken wond dat bestaat uit dode witte bloedcellen, verteerde bacteriën en de resten van kapotte huidcellen; een ander woord is pus
Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst (GGD): geeft onder andere voorlichting over infectieziekten en inentingen en controleert de hygiëne op kinderdagverblijven
gezwel: ophoping van cellen die ontstaat doordat cellen niet stoppen met delen; een ander woord is tumor
hiv: virus dat de soa aids veroorzaakt
hiv-remmers: medicijnen die de vermeerdering van aidsvirus (hiv) afremmen
hoornlaag: bovenste laag van de opperhuid, met dode cellen die steeds afslijten
huidflora: alle micro-organismen die op je huid leven, dat zijn vooral bacteriën
huidinfectie: als een ziekteverwekkers de huid binnendringen, zoals bij acne (een bacterie) en zwemmerseczeem (een schimmel)
huidkanker: kiemcellen in de huid gaan zich extra snel delen en vormen een gezwel; kan ontstaan onder invloed van ultraviolette straling van de zon
huidtransplantatie: op een plek waar de huid erg beschadigd is een nieuw stuk huid aanbrengen; gebeurt bij diepe brandwonden
hygiëne: alle maatregelen die je neemt om verspreiding van ziekteverwekkers tegen te gaan, bijvoorbeeld handen wassen en eten goed verhitten
immuun: je wordt niet meer ziek van een ziekteverwekker, doordat je witte bloedcellen snel afweerstoffen tegen de ziekteverwekkers maken. Dat kan doordat je ingeënt bent
incubatietijd: tijd tussen besmetting en eerste ziekteverschijnselen (symptomen)
inenten/inenting: er worden delen van ziekteverwekkers in je bloed gespoten, waardoor je witte bloedcellen afweerstoffen tegen die ziekteverwekker gaan maken
infectie: het binnendringen van ziekteverwekkers in je lichaam; een ander woord is besmetting
infectieziekten: ziekten die door infectie met bacteriën, schimmels en virussen komen
kiemlaag: onderste laag van de opperhuid; hier ontstaan steeds nieuwe huidcellen en in deze laag liggen de pigmentcellen
kippenvel: bultjes op de huid die ontstaan als je het koud hebt. De bultjes ontstaan doordat de haarspiertjes samentrekken en de haartjes op de huid overeind trekken
koorts: als je lichaamstemperatuur hoger dan 38 °C is. Door koorts maken de witte bloedcellen sneller afweerstoffen tegen ziekteverwekkers en ben je sneller beter
kruisbesmetting: als er bij de voedselbereiding bacteriën van het ene product op het andere product komen, bijvoorbeeld bij het werken met rauw vlees of rauwe vis
lederhuid: laag van de huid onder de opperhuid; hierin liggen onder andere de haarzakjes, talg- en zweetklieren en zintuigen
mee-eters: zwarte puntjes op de huid die ontstaan door verstopte talgklieren
micro-organismen: organismen die je met het blote oog niet kunt zien zoals bacteriën, virussen en eencellige schimmels
Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA): houdt toezicht op de controles en keuringen van het productieproces van voedingsmiddelen en/of fabrieken en restaurants zich aan alle hygiëneregels houden
onderhuids bindweefsel: onderste laag van de huid, waarin de bloedvaatjes en zenuwen lopen en waarin vet is opgeslagen
onveilig vrijen: vaginale (via de vagina) of anale geslachtsgemeenschap (via de anus) hebben, zonder condoom te gebruiken
opperhuid: buitenste laag van de huid; bestaat uit de hoornlaag en kiemlaag
penicilline: een soort antibioticum die afkomstig is van een schimmel; penicilline doodt de bacteriën bij een bacterieziekte
pigment: korreltjes bruine kleurstof in de huid die beschermen tegen uv-straling uit zonlicht en waardoor je bruin wordt
poriën: openingen in de huid: de uitgangen van talgklieren en zweetklieren
pus: een ander woord voor etter; zie bij etter
rillen: bij kou trekken (skelet)spieren onwillekeurig samen, waardoor je warmer wordt
seropositief: als iemand besmet is met het aidsvirus (het zit in het bloed), maar nog niet ziek is
soa: afkorting van seksueel overdraagbare aandoeningen; dat zijn ziekten die je door seks kunt krijgen; een ander woord is geslachtsziekten
soa-test: test waarmee een arts bepaalt of iemand een soa heeft
symptomen: ziekteverschijnselen, bijvoorbeeld een verstopte neus bij verkoudheid en spierpijn en koorts bij griep
talg: vettige stof uit de talgklieren die de haren en de hoornlaag van de huid soepel houdt
tijdelijke huidflora: bacteriën die ‘nieuw’ op je huid komen, bijvoorbeeld op plekken waar veel huidschilfers en zweet zitten. Tijdelijke bacteriën kunnen infecties veroorzaken
tumor: een ander woord voor gezwel; zie bij ‘gezwel’
uitzaaiing: nieuw gezwel bij kanker, dat is ontstaan doordat losse tumorcellen zich via het bloed in het lichaam verspreid hebben
ultraviolette straling: straling van de zon, waardoor de huid pigment maakt en vitamine D. Door uv-straling kun je ook verbranden en kun je op den duur huidkanker krijgen
vaccinatie: een ander woord voor inenting; zie bij inenten
vaccinatieprogramma: een schema van inentingen die een kind krijgt en op welke leeftijd dat moet
virussen: ziekteverwekkers nog veel kleiner dan bacteriën; virussen dringen lichaamscellen binnen en maken ze stuk
vitamine D: vitamine die je in de huid maakt onder invloed van ultraviolette straling van de zon; vitamine D is nodig voor de opbouw van botten
voedselvergiftiging: als je ziek wordt door het eten van voedsel met veel ziek makende bacteriën en schimmels; je krijgt last van buikpijn, diarree of andere symptomen
voetschimmel: ander woord voor zwemmerseczeem; een schimmelinfectie op je voeten, meestal tussen de tenen
warmbloedig: warmbloedige dieren hebben een lichaamstemperatuur die steeds hetzelfde (constant) is; bij mensen is dat 37 °C
weerstand: het vermogen van je lichaam om (kleine hoeveelheden) ziekteverwekkers te doden
witte bloedcellen: bloedcellen die ziekteverwekkers bestrijden door ze op te eten (‘vreetcellen’) of door afweerstoffen te maken
wrat: onschuldig gezwelletje op de huid, doordat infectie met het wratvirus ervoor zorgt dat de cellen in de kiemlaag extra gaan delen
zweet: uitgescheiden vocht door de huid; zweet helpt je af te koelen
zweetklieren: klieren in de lederhuid die zweet maken
zwemmerseczeem: ander woord is voetschimmel; zie bij voetschimmel
actieve immuniteit: je lichaam maakt zelf antistoffen; dat gebeurt na een infectie met een ziekteverwekker of na een inenting met (de antigenen van) een ziekteverwekker
antigenen: een soort uitsteeksels aan de buitenkant van cellen die je lichaam kan herkennen als lichaamseigen of lichaamsvreemd
antistoffen: ander woord voor afweerstoffen; antistoffen worden gemaakt door witte bloedcellen en passen precies op de antigenen van een ziekteverwekker. Elke soort ziekteverwekker wordt bestreden met een eigen antistof
geheugencellen: witte bloedcellen die na een infectie blijven bestaan. Bij een tweede infectie met dezelfde ziekteverwekker kunnen deze witte bloedcellen snel de juiste antistoffen maken
lichaamseigen: je eigen cellen, die in je lichaam horen; te herkennen aan de lichaamseigen antigenen op de buitenkant
lichaamsvreemd: alles wat niet in je lichaam hoort, zoals ziekteverwekkers, hebben lichaamsvreemde antigenen op de buitenkant
passieve immuniteit: je krijgt ‘kant en klare’ antistoffen in je lichaam en maakt ze dus niet zelf; door borstvoeding of bij een injectie met serum
serum: inenting met antistoffen tegen een bepaalde ziekteverwekker, bijvoorbeeld de tetanusbacterie
vaccin: inenting met de antigenen van een ziekteverwekker