Nectar - 1 vmbo-t/havo - Hoofdstuk 3 - Waarnemen

Woorden in deze lijst (79)

Origineel

accommoderen: het platter en boller worden van de ooglens
bewegingszenuwen: zenuwen die vanaf de hersenen naar spieren lopen
bewust: als je merkt wat je precies waarneemt; je wordt je bewust als het bericht uit een zintuig in de hersenen is aangekomen
bijziend: als je alleen van dichtbij scherp kunt zien (te lange oogbol); je krijgt dan een bril met holle lenzen
blinde vlek: plaats waar de oogzenuw aan de oogbol zit; hier zit geen netvlies
bolle lens: hiermee zie je voorwerpen van dichtbij scherp: een +bril heeft bolle lenzen
bovenste gehoorgrens: de hoogste toon die organismen kunnen horen; voor mensen is deze 20 000 Hz
buis van Eustachius: buis die trommelholte en keelholte met elkaar verbindt; regelt dat de aan beide kanten van het trommelvlies even hard tegen het trommelvlies drukt
decibels: je meet de geluidssterkte in aantal decibels
diepte zien: doordat je met je linkeroog een iets ander beeld waarneemt dan met je rechteroog
gehoorbeentjes: hamer, aambeeld, stijgbeugel; geven de trillingen van het trommelvlies door aan het slakkenhuis
gehoorbereik: bereik van het gehoor van organismen; voor mensen ligt deze tussen de 20 en 20 000 Hz
gehoorgang: hierin komt het opgevangen geluid vanuit de oorschelpen
gehoorzenuw: hierdoor gaan berichten vanuit het slakkenhuis naar je hersenen
gehoorzintuig: in het oor; is gevoelig voor de prikkel ‘geluid’
gele vlek: deel van het netvlies met veel kegeltjes; met dat deel zie je het best
geluid: trillende lucht; prikkel voor het slakkenhuis (gehoorzintuig) in je oren
geluidssterkte: hoe hard het geluid is; je meet de sterkte van het geluid in decibels
geurstoffen: stoffen in de lucht, die het reukzintuig in de neus prikkelen; ook voedingsmiddelen geven geurstoffen af
gevoelszenuwen: zenuwen die vanaf zenuwen naar de hersenen lopen
glasachtig lichaam: soort gevulling van het oog
harde oogvlies: de buitenste laag van het oog; beschermt alles wat binnenin het oog ligt
hersencentrum: deel van de hersenschors van de grote hersenen waar de impulsen uit zintuigen verwerkt worden (bewustwording) of waar bewegingen als reactie op waarnemingen ontstaan
hersenen: orgaan waar de berichten vanuit je zintuigen aankomen; in de hersenen word je je bewust van wat je waarneemt en met je hersenen beslis je hoe je reageert
hertz: bij geluid; aantal trillingen per seconde
holle lens: hiermee zie je voorwerpen van veraf scherp; een –bril heeft holle lenzen
hoornvlies: doorzichtige deel van het harde oogvlies
impulsen: ontstaan in een zintuig uit een prikkel; impulsen gaan via zenuwen naar je hersenen en vanuit je hersenen gaan impulsen via zenuwen naar je spieren
iris: gekleurde deel van het vaatvlies
kegeltjes: zintuigcellen in het netvlies voor het zien van kleuren; er zijn drie typen: voor rood licht, voor blauw licht en voor groen licht
koudezintuigen: zintuigen in je huid,tong,lippen en mond; zijn gevoelig voor de prikkel ‘lagere temperatuur’
lens: zorgt voor een scherp beeld op het netvlies
lichtzintuig: ander woord voor gezichtszintuig; het netvlies in elk oog, waarmee je de prikkel ‘licht’ opvangt
middenoorontsteking: de trommelholte raakt ontstoken door ziekteverwekkers, die bijvoorbeeld via de buis van Eustachius in de trommelholte komen
netvlies: de binnenste laag in het oog; het lichtzintuig met daarin de lichtgevoelige zintuigcellen
neusslijmvlies: zit in je neusholte en houdt de neusholte vochtig; bovenin zit het reukzintuig
onderste gehoorgrens: laagste toon die organismen kunnen horen; voor mensen is deze 20 Hz
oogkassen: holtes in je schedel waarin je ogen zitten
oogleden: verspreiden traanvocht over je ogen en beschermen je ogen tegen stof en zweet
oogwit: ligt om de iris heen; is het deel van het harde oogvlies dat je kunt zien
oogzenuw: hierdoor gaan berichten vanuit het netvlies naar de hersenen
oorschelp: deel van het oor dat je aan de buitenkant ziet; vangt geluidstrillingen op
oorsmeerklieren: kliertjes in de gehoorgang die oorsmeer maken; oorsmeer houdt het trommelvlies soepel houdt en beschermt het binnenste van het oor tegen uitdroging en vuil
pijnzintuigen: in de huid en andere plekken van je lichaam; zijn gevoelig voor de prikkel ‘pijn’
platte lens: hiermee zie je voorwerpen van veraf scherp
prikkel: informatie uit je omgeving; verandering waarop een organisme kan reageren
proeven: de hersenen voegen de informatie van je smaakzintuigen en van je reukzintuig samen
pupil: opening in de iris; wordt bij weinig licht groter en bij veel licht kleiner
pupilreflex: groter worden van je pupillen bij weinig licht en kleiner worden van je pupillen bij veel licht
reageren: iets doen na verwerking van berichten uit de zintuigen
reukzintuig: ligt in het neusslijmvlies boven je neus; is gevoelig voor de prikkel ‘geur’
ruggenmerg: deel van het zenuwstelsel dat in de wervelkolom ligt; via je ruggenmerg gaan berichten van zintuigen naar de hersenen en van de hersenen naar spieren
slakkenhuis: dit is het gehoorzintuig; hierin zit vloeistof en zintuigcellen met haartjes die trillingen omzetten in berichten voor de hersenen
smaakpapillen: uitsteeksels op de tong, waaruit de smaakzintuigen liggen
smaakstoffen: stoffen in je eten die de smaakzintuigen op de tong prikkelen
smaakzintuigen: zintuigen op je tong waarmee je zout, zuur, zoet, bitter en umami (hartig) waarneemt; voor elke smaak is er één soort smaakzintuig
staafjes: zintuigcellen in het netvlies die ’s avonds en ’s nachts bij weinig licht werken en waarmee je zwart, wit en grijstinten ziet
straallichaam: kringspier om de ooglens, die de lens boller en platter kan maken
tastzintuigen: zintuigen in je huid, tong, lippen en mond; zijn gevoeliger voor de prikkel 'hoe voelt een voorwerp aan'
traanbuis: hierdoor stroomt traanvocht vanuit je ogen naar je neus
traanklier: een klier boven je oog; maakt traanvocht dat je ogen tegen uitdrogen beschermt en het stof wegspoelt
traanvocht: vocht uit traanklieren; voorkomt uitdrogen van het oog en spoelt stof en vuiltjes weg
trommelholte: holte achter het trommelvlies waarin de gehoorbeentjes liggen
trommelvlies: dun ‘vel’ dat aan het einde van de gehoorgang ligt en gaat trillen door geluidstrillingen
umami: hartige smaak van voedsel; de smaak van vlees
vaatvlies: de middelste laag in het oog, waarin veel bloedvaatjes liggen
verziend: als je alleen in de verte scherp kunt zien (te korte oogbol); je krijgt dan een bril met bolle lenzen
warmtezintuigen: zintuigen in de huid, tong, lippen en mondholte; zijn gevoelig voor de prikkel ‘hogere temperatuur’
wenkbrauwen: haren boven je ogen, die je ogen tegen stof en zweet beschermen
wimpers: haren aan de oogleden, die je ogen tegen stof en zweet beschermen
zenuwen: dunne ‘draden’ in je lichaam die berichten vervoeren
zenuwstelsel: bestaat uit zenuwen, ruggenmerg en hersenen
zintuigen: (delen van) organen die prikkels opvangen en omzetten in berichten voor de hersenen
facetogen: aantal piepkleine oogjes tegen elkaar aan bij insecten; elk oogje ziet een apart beeld, waardoor een insect een mozaïek van stipjes ziet
gezichtsveld: hoeveel je van de omgeving ziet; prooidieren hebben een groot gezichtsveld
kegeltjes: zintuigcellen in het netvlies voor het zien van kleuren; mensen hebben drie typen (voor rood, blauw en groen licht)
oogvlekken: groepjes lichtgevoelige cellen, dus geen echte ogen; bijvoorbeeld bij wormen
staafjes: zintuigcellen in het netvlies die ’s avonds en ’s nachts werken; nachtdieren hebben extra veel staafjes in hun netvlies
ultraviolette straling: voor mensen onzichtbare straling van de zon, maar bijen kunnen het wel zien; door uv-straling zien bijen een honingmerk in een bloem