Nectar - 2-3 vwo - Hoofdstuk 8 - Je lichaam werkt

Woorden in deze lijst (78)

Origineel

ademcentrum: deel van je hersenen dat de ademhaling regelt; impulsen vanuit de koolstofdioxide-zintuigcellen worden er verwerkt en het verstuurt impulsen naar de tussenribspieren en middenrifspieren
ademfrequentie: het aantal ademhalingen per minuut
ademhalingsstelsel: bestaat uit de organen luchtpijp, bronchiën en longen en heeft als functie zuurstof opnemen uit de lucht en koolstofdioxide afgeven aan de lucht
ademvolume: de hoeveelheid lucht in liters, die je per minuut kunt in- en uitademen
aders: bloedvaten die het bloed van de organen terugvoeren naar het hart
aorta: grootste slagader; voert zuurstofrijk bloed vanuit de linkerkamer in de richting van alle organen, behalve de longen
AV-knoop: groep cellen die de impulsen vanaf de boezems opvangt en vertraagd doorgeeft aan de harttussenwand
bloedcellen: zitten in je bloed; er zijn rode en witte bloedcellen
bloeddruk: kracht waarmee bloed tegen de wanden van de bloedvaten drukt
bloedplasma: lichtgele vloeistof in je bloed; hierin zitten onder andere voedingsstoffen en afvalstoffen opgelost
bloedvatenstelsel: bestaat uit de organen hart en bloedvaten en heeft als functie het vervoeren van stoffen naar en van alle organen in je lichaam
boezems: twee bovenste ruimten in je hart
borstademhaling: ribademhaling, het bewegen van je ribben om te ademen
bovendruk: de bloeddruk die ontstaat bij het samentrekken van de kamers; dit is de grootste druk
bronchiën: vertakkingen van de luchtpijp
buikademhaling: middenrifademhaling, het bewegen van je middenrif om te ademen
celkern: bevat het DNA en regelt alles wat in de cel gebeurt
celmembraan: buitenkant van een cel; laat stoffen passeren en zorgt voor contact met de omgeving
cytoplasma: water met opgeloste stoffen in een cel
elektrocardiogram (ecg): hartfilmpje; een grafiek van de elektrische spanning van het hart, gemeten tijdens verschillende fasen van de hartslag
endoplasmatisch reticulum: transportkanalen in de cel voor het vervoeren van eiwitten
energie: heb je nodig voor levensprocessen, activiteit en om warm te blijven. Energie komt vrij bij de verbranding van energierijke voedingsstoffen zoals glucose
gaswisseling: uitwisseling van gassen, bijvoorbeeld tussen lucht en bloed
glucose: belangrijkste energierijke voedingsstof voor de verbranding
grote bloedsomloop: bloed stroomt vanuit de linkerkamer, via een orgaan, naar je rechterboezem; de functie is onder andere het afgeven van zuurstof aan de cellen en het opnemen van koolstofdioxide
haarvaten: kleinste soort bloedvaten; hier gaan stoffen in of uit het bloed
hartkleppen: kleppen tussen boezems en kamers; voorkomen dat het bloed terugstroomt naar de boezems
hartslag: pompbeweging van het hart: boezems trekken samen – kamers trekken samen – hartpauze
hartslagfrequentie: het aantal hartslagen per minuut
harttussenwand: verdeelt het hart in een linker- en een rechterhelft
hemoglobine: ijzer bevattende stof in de rode bloedcellen; zuurstof hecht zich in je longen aan hemoglobine, in je andere organen laat zuurstof weer los
holle aders: twee grote aders, die zuurstofarm bloed uit de andere aders naar de rechterboezem voeren
kamers: twee onderste ruimten in je hart
kleine bloedsomloop: bloed stroomt vanuit de rechterkamer, via je longen, naar je linkerboezem; de functie is het opnemen van zuurstof uit de lucht en het afgeven van koolstofdioxide
kleppen: voorkomen dat bloed terugstroomt; ze zitten in veel aders en in en bij het hart
koolstofdioxide: afvalstof van de verbranding van glucose; je geeft het af aan de lucht
koolstofdioxide-zintuigcellen: zintuigcellen in je bloedvaten die gevoelig zijn voor veranderingen van het koolstofdioxidegehalte van het bloed
kransaders: aders die zuurstofarm bloed van het hart zelf naar een holle ader vervoeren
kransslagaders: slagaders die het hart zelf van zuurstof en voedingsstoffen voorzien
longader: ader die zuurstofrijk bloed van de longen naar de linkerboezem voert
longblaasjes: blaasjes aan het einde van de luchtpijptakjes; hier vindt de opname van zuurstof en de afgifte van koolstofdioxide plaats
longen: in je longen gaat zuurstof vanuit de lucht in je bloed en koolstofdioxide vanuit je bloed naar de lucht
longslagader: slagader die zuurstofarm bloed vanuit de rechterkamer naar de longen voert
longvolume: het aantal liters lucht dat in je longen past
luchtpijp: adembuis, is verstevigd met kraakbeenringen
lymfe: vloeistof in de lymfevaten
lymfeklier: hier komen een aantal lymfevaten bij elkaar; ze bevatten veel witte bloedcellen
lymfeknoop: ander woord voor lymfeklier; zie bij lymfeklier
lymfevaten: buisjes die de overtollige weefselvloeistof uit de weefsels wegvoeren
lymfevatenstelsel: orgaansysteem dat bestaat uit lymfevaten en lymfeklieren; het zorgt dat weefselvloeistof terug in de bloedbaan komt en dat ziekteverwekkers bestreden worden
middenrifademhaling: buikademhaling, het bewegen van je middenrif om te ademen
mitochondrium (mitochondriën): ‘energiecentrale’ van een cel; het organel waarin de verbranding van glucose plaatsvindt
onderdruk: de bloeddruk tijdens de hartpauze; dit is de kleinste druk
organel: onderdeel van een cel met een bepaalde functie
receptoren: structuren met verschillende vormen op een celmembraan; op deze plaats kunnen hormonen zich hechten aan een cel
restvolume (Vrest): hoeveelheid lucht die altijd in je longen achter blijft
ribademhaling: borstademhaling, het bewegen van je ribben om te ademen
rode bloedcellen: cellen in het bloed die zuurstof vervoeren
rustvolume (Vrust): hoeveelheid lucht die je in rust uit- en inademt
sinusknoop: groep cellen op de rechterboezem waarvan de impulsen voor het samentrekken van het hart ontstaan
slagaderkleppen: kleppen aan het begin van de longslagader en de aorta; ze voorkomen dat het bloed terugstroomt naar de kamers
slagaders: bloedvaten met dikke, gespierde wanden, die bloed van het hart naar de organen voeren
slijmcel: cel in slijmvlies; produceert slijm
spirogram: grafiek van het ademvolume dat tijdens een longfunctieonderzoek met een spirometer is gemeten
totale longvolume (TLC): maximale hoeveelheid lucht die in je longen kan zitten; restvolume en vitale capaciteit samen
trilhaartjes: deel van trilhaarcellen; transporteert slijm met stofdeeltjes naar de keelholte
uitscheidingsstelsel: bestaat uit onder andere nieren en blaas; de functie is het verwijderen van afvalstoffen en overtollige stoffen uit het lichaam
verbranding: afbreken van glucose in aanwezigheid van zuurstof; het levert een cel de benodigde energie: glucose + zuurstof → koolstofdioxide + water + energie
verteringsstelsel: bestaat uit onder andere slokdarm, maag en de dunne en dikke darm; de functie is het kleiner maken van grote voedingsstoffen zodat ze in het bloed kunnen worden opgenomen
vitale capaciteit (VC): hoeveelheid lucht die je maximaal uit kan ademen na een diepe inademing
water: water is een afvalstof van de verbranding van glucose; je scheidt het uit via urine, door zweten en uitademen
weefselvloeistof: vloeistof die rond je cellen stroomt; je cellen nemen zuurstof en voedingsstoffen op uit de weefselvloeistof en geven er koolstofdioxide en andere afvalstoffen aan af
witte bloedcellen: cellen in je bloed die ziekteverwekkers bestrijden
zenuwstelsel: bestaat uit hersenen, ruggenmerg en zenuwen; de functie is het aansturen en laten samenwerken van je organen
zuurstof: gas in de lucht die je inademt; is nodig voor de verbranding van glucose
oedeem: ophoping van weefselvloeistof tussen de cellen
osmose: het zich verplaatsen van water door een halfdoorlatende wand, van een lage naar een hoge concentratie van een opgeloste stof
osmotische druk: druk die ontstaat doordat twee oplossingen met een verschillende concentratie opgeloste stoffen gescheiden zijn door een dunne wand die alleen water doorlaat; water stroomt dan van de oplossing met de lage concentratie naar de oplossing met de hoge concentratie opgeloste stoffen