Nectar - 5 vwo - Hoofdstuk 12 - Gezondheid

Woorden in deze lijst (66)

Origineel

actieve immuniteit: Immuniteit die ontstaat doordat je lichaam antistoffen en geheugencellen maakt.
allergeen: Een antigeen dat een allergische reactie oproept.
anafylactische shock: Door een heftige allergische reactie gaan de bloedvaten ver openstaan en valt de bloeddruk weg.
antibiotica: medicijnen die de deling en groei van bacteriën tegengaan
antigeenpresenterende cel (APC): Fagocyt die antigenen aan lymfocyten presenteert.
antigenen: Lichaamsvreemde eiwitten die lymfocyten herkennen.
antiresus: Antistof die een resusnegatieve persoon maakt als deze in contact komt met resusantigenen.
antiserum: Vloeistof met antistoffen, gebruikt voor inentingen met als doel de genezing van een besmetting te bespoedigen.
antistof: eiwit dat ziekteverwekkers onschadelijk maakt, ook wel Ig genoemd
auto-immuunziekte: De lymfocyten beschouwen lichaamseigen antigenen als lichaamsvreemd.
biologische landbouw: het verbouwen van voedselgewassen volgens vastgelegde regels, zoals het niet gebruiken van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest
B-lymfocyten (B-cellen): Lymfocyten die na activatie antistoffen maken.
cytotoxische T-cel (Tc-cel): T-cel die een met een ziekteverwekker geïnfecteerde cel of een kankercel opspoort en deze cel vernietigt.
darmflora: De bacteriën in de darm, het grootste gedeelte bevindt zich in de dikke darm.
epigenetica: De wetenschap die in kaart brengt hoe omgevingsfactoren de ‘eiwitschakelaars’ in het regelsysteem van de genen beïnvloeden.
exocriene klieren: Klieren die hun product afgeven aan het uitwendig milieu.
fagocyten: witte bloedcellen die van vorm kunnen veranderen en ziekteverwekkers in zich op kunnen nemen
gastheercel: De cel die een virus gebruikt om zich in te vermeerderen; dit gaat ten koste van de gastheercel.
gedespiraliseerd DNA: ontrold DNA
geheugencellen: Lymfocyten die na een afweerreactie achterblijven in de lymfocyten en die bij een volgende infectie met het specifieke antigeen de afweer versneld opstarten.
HLA-antigenen: Antigenen die een rol spelen bij transplantaties.
hoornlaag: buitenste laag van de opperhuid, beschermt tegen vochtverlies en ziekteverwekkers
hygiëne: manier om besmetting met ziekteverwekkers te voorkomen
immunoglobuline (Ig): zie antistof
immuun: Na het vormen van geheugencellen tegen een bepaald antigeen, ben je actief beschermd tegen de ziekteverwekker.
infectie: besmetting met een ziekteverwekker
kanker: kwaadaardige tumor
kiemlaag: onderste laag van de opperhuid, bevat delende cellen en pigmentvormende cellen
kruisproef: Test om vast te stellen of een bloedtransfusie veilig is; op een glasplaatje toevoegen van rode bloedcellen van de donor aan bloedserum van de ontvanger.
kunstmatige actieve immuniteit: Actieve immuniteit die ontstaat door het inenten met antigenen van ziekteverwekkers.
lederhuid: onderste laag van de huid, bevat onder andere zweetklieren, talgklieren, zintuigen, spieren en haren
leefstijl: manier van leven
lymfocyten: Witte bloedcellen van de specifieke afweer die ziekteverwekkers herkennen.
mestcel: Een bepaald type witte bloedcel in de slijmvliezen, bevat histamine.
MHC-II molecuul: Molecuul op het celmembraan van een fagocyt waarmee een fagocyt antigenen presenteert aan lymfocyten
microbioom: alle bacteriën in en op het lichaam
middenlamel: Laag van pectine in de celwand tussen de celwanden van aangrenzende cellen; ontstaat als eerste na een celdeling.
monoklonale antistoffen: kloon van één type antistof
multiresistente bacteriën: Bacteriën die ongevoelig zijn voor meerdere typen antibiotica.
natuurlijke actieve immuniteit: Actieve immuniteit die ontstaat na het binnendringen van een ziekteverwekker.
niet-specifieke afweer: Afweersysteem dat geen onderscheid maakt tussen verschillende typen ziekteverwekkers.
oncogen: Proto-oncogen dat de celdeling stimuleert is door mutaties verandert en stimuleert de celdeling niet meer; dit leidt tot de vorming van een tumor.
onderhuids bindweefsel: Laag weefsel onder de huid, bevat vetweefsel dat het lichaam isoleert.
ontstekingsreactie: Een reactie die ontstaat ten gevolge van histamine.
opperhuid: bovenste laag van de huid, bestaat van onder naar boven uit kiemlaag, levende cellen, dode cellen, hoornlaag
passieve immuniteit: immuniteit door antistoffen via je moeder (natuurlijk) of via een injectie (kunstmatig)
pathogenen: ziekteverwekkers
plasmacel: Geactiveerde B-cel die grote hoeveelheden antistoffen maakt tegen één type ziekteverwekker.
poeptransplantatie: vervangen van de darmflora met die van een donor
priktest: Een test om te controleren of iemand allergisch is.
primaire celwand: laag rondom de plantencel, bestaat uit cellulosevezels
proto-oncogenen: Genen die de normale celcyclus stimuleren; door een mutatie kan een oncogen ontstaan.
resusantigenen: eiwit op celmembraan van rode bloedcellen van resuspositieve mensen
resusbaby: Een resuspositieve baby van een resusnegatieve moeder met antistoffen van de moeder, dat rode bloedcellen van de baby afbreekt.
risicofactoren: Factoren die het risico op een bepaalde ziekte vergroten.
secundaire celwand: extra versteviging van de celwand, bijvoorbeeld van houtstof
signaalstoffen: geur- of kleurstof waarmee een plant of dier een boodschap uitzendt
specifieke afweer: Afweer die gericht is op één type antigeen.
T-helpercel (Th-cel): Activeert bij de ziekteverwekker passende B- en T-cellen.
T-lymfocyten (T-cellen): Verzamelnaam voor groepen lymfocyten die werken als Th-, Tc- en Ts-cel.
T-suppressorcel (Ts-cel): T-cel die enige tijd na het opstarten van de afweerreactie de afweerreactie weer stopt en daarmee het lichaam veel energie bespaart.
tumor: gezwel
tumorsuppressorgenen: Genen die de celcyclus remmen.
tussencelstof: alle stoffen rond het celmembraan van een plantencel
uitzaaiing: Kankercellen die zich verspreiden via een bloedvat of lymfevat door het lichaam waardoor nieuwe tumoren ontstaan.
vaccinatie: Inenting met verzwakte ziekteverwekkers of de antigenen daarvan. Heeft als doel het afweersysteem voor te bereiden op een besmetting.