Nectar - 3 vmbo-k - Hoofdstuk 4 - Waarnemen en reageren - Deel 1

Woorden in deze lijst (67)

Origineel

accommoderen: platter en boller maken van de ooglens
accommodatiespier: kringspier om de ooglens, die de lens boller en platter kan maken
adequate prikkel: de soort prikkel waarvoor een bepaald soort zintuig gevoelig is; bijvoorbeeld: licht is de adequate prikkel voor de lichtzintuigen in de ogen
adrenaline: hormoon uit de bijnieren; zorgt bij spannende situaties dat er snel meer glucose in het bloed komt
alcohol: stof in drank waardoor je hersenen verdoofd worden; door alcohol durf je meer, maar je coördinatie wordt slechter
bewegingszenuwcellen: zenuwcellen die impulsen geleiden vanaf het centraal zenuwstelsel naar spieren en klieren
bewegingszenuwen: zenuwen die alleen uit uitlopers van bewegingszenuwcellen bestaan
bewuste bewegingen: spierbeweging die ontstaat door impulsen vanuit de grote hersenen
bewust(wording): als je merkt wat je precies waarneemt; bewustwording vindt plaats in de (grote) hersenen, als de impuls vanuit een zintuig daar is aangekomen
bijnieren: hormoonklieren bij de nieren die bij schrik of stress het hormoon adrenaline maken
blinde vlek: plaats waar de oogzenuw aan de oogbol zit; hier zit géén netvlies
buis van Eustachius: buis die de trommelholte en keelholte met elkaar verbindt; regelt dat de luchtdruk aan beide kanten van het trommelvlies gelijk is
centraal zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg
coördinatie: in de juiste volgorde samentrekken van spieren bij een beweging
drempelwaarde: minimale prikkelsterkte waarbij zintuigen van de prikkel impulsen maken; te zwakke prikkels neem je dus niet waar
drugs: stoffen die je hersenen beïnvloeden zoals wiet (hash)
eierstokken: hormoonklieren die het vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen maken; in de eierstokken rijpen vanaf de puberteit ook eicellen
eilandjes van Langerhans: hormoonklieren in de alvleesklier; maken de hormonen insuline en glucagon, die regelen dat er steeds voldoende glucose in het bloed zit
evenwichtsorgaan: orgaan bij het slakkenhuis van het oor; bestaat uit drie halfcirkelvormige kanalen, vloeistof en zintuigcellen. Met het evenwichtsorgaan neem je bewegingen van je lichaam waar
gedrag: ontstaat als reactie op inwendige en uitwendige prikkels; alles wat je doet is gedrag, zoals lopen, slapen, eten
geheugen: deel van de grote hersenen, waarmee je informatie zoals woorden, geuren en bewegingen onthoudt
gehoorbeentjes: hamer, aambeeld, stijgbeugel; geven de trillingen van het trommelvlies door aan het slakkenhuis
gehoorgang: holte waardoor geluidstrillingen van de oorschelp naar het trommelvlies gaan
gehoorzenuw: hierdoor gaan impulsen vanuit het slakkenhuis naar de (grote) hersenen
gele vlek: deel van het netvlies met de meeste kegeltjes en waarmee je dus het best ziet; ligt recht achter de lens
gemengde zenuwen: zenuwen die uit uitlopers van gevoelszenuwcellen en uit uitlopers van bewegingszenuwcellen bestaan
gevoelszenuwcellen: zenuwcellen die impulsen geleiden vanaf zintuigen naar het centraal zenuwstelsel
gevoelszenuwen: zenuwen die alleen uit uitlopers van gevoelszenuwcellen bestaan
gewenning: als een prikkel lang aanhoudt, ontstaat er in het zintuig steeds minder impulsen waardoor de prikkel niet meer doorgegeven wordt; bijvoorbeeld: een tikkende klok hoor je op den duur niet meer
glasachtig lichaam: soort gel vulling van de oogbol
glucagon: hormoon uit de eilandjes van Langerhans (alvleesklier) dat samen met het hormoon insuline de hoeveelheid glucose in het bloed regelt
groeihormoon: hormoon dat de aanmaak van nieuwe cellen regelt
grote hersenen: deel van de hersenen, waar onder andere de bewustwording plaatsvindt, centra voor zintuiglijke waarneming, bewegingscentra en het geheugen zitten
harde oogvlies: buitenste (witte) laag van het oog; beschermt alles wat binnenin het oog ligt
hersencentrum: deel van de hersenschors van de grote hersenen waar bewustwording van waarnemingen plaatsvindt of waar bewuste bewegingen ontstaan
hersenen: verwerken binnenkomende impulsen en reageren; bestaan uit grote hersenen, kleine hersenen en hersenstam
hersenschors: sterk geplooide buitenkant van de grote hersenen, waar de hersencentra zitten
hersenstam: deel van de hersenen waar de centra liggen voor levensprocessen die onbewust (vanzelf) gaan; bijvoorbeeld centra voor de hartslag en ademhaling. De reflexen van je hoofd en hals gaan via de hersenstam
hoornvlies: doorzichtige deel van het harde oogvlies aan de voorkant van het oog; hier gaat licht doorheen
hormonen: regelstoffen die via het bloed verspreid worden en allerlei lichaamsprocessen regelen, zoals je groei
hormoonklieren: organen die hormonen maken en ze afgeven aan het bloed
hypofyse: belangrijke hormoonklier onder aan de hersenen; maakt groeihormoon en hormonen die schildklier, eierstokken en zaadballen aanzetten tot productie van hormonen
impulsen: elektrische signalen die via zenuwen naar je hersenen gaan en vanuit je hersenen naar je spieren. Impulsen ontstaan in je zintuigen uit prikkels
insuline: hormoon uit de eilandjes van Langerhans (alvleesklier) dat samen met het hormoon glucagon de hoeveelheid glucose in het bloed regelt
inwendige prikkel: prikkel vanuit het lichaam van een mens of dier zoals honger of pijn
iris: gekleurde deel van het vaatvlies rondom de pupil
kegeltjes: zintuigcellen in het netvlies voor het zien van kleuren; liggen vooral in de gele vlek en werken overdag (veel licht)
kleine hersenen: deel van de hersenen dat zorgt voor de coördinatie van spierbewegingen
kniepeesreflex: reflex die zorgt dat je niet omvalt als je dijspier onverwacht wordt uitgerekt
koudezintuigen: huidzintuigen die gevoelig zijn voor de prikkel ‘lagere temperatuur’
lens: zorgt voor een scherp beeld op het netvlies
lensbandjes: soort bandjes waarmee de ooglens in de accommodatiespier (kringspier) hangt. Zijn de lensbandjes strak dan is de lens plat, hangen de lensbandjes slap dan is de lens bol
medicijnen: genezende stoffen die als bijwerking kunnen hebben dat je suf en traag wordt
middenoor: ander woord voor trommelholte; zie bij trommelholte
motivatie: hoe aandachtig je je op een prikkel concentreert. Hoe hoger de motivatie om een prikkel waar te nemen, hoe beter je hersenen die prikkel verwerken
netvlies: binnenste laag in het oog met de lichtgevoelige zintuigcellen (staafjes en kegeltjes) die lichtprikkels opvangen en omzetten in impulsen
oestrogeen: vrouwelijk geslachtshormoon uit de eierstokken; regelt bij vrouwen de verandering van het lichaam in de puberteit
onbewust: processen in je lichaam die vanzelf gaan en waarbij je niet hoeft na te denken, zoals je hartslag en ademhaling
onbewuste bewegingen: snelle, automatische reacties van spieren op een prikkel, zonder invloed van de hersenen; ander woord hiervoor is reflexbewegingen
oogkassen: holtes in je schedel waarin je ogen liggen
oogleden: beschermen je ogen tegen stof en zweet
oogzenuw: bundel zenuwuitlopers van de staafjes en kegeltjes; hierdoor gaan impulsen vanuit het netvlies naar de (grote) hersenen
oorschelp: uitwendig oor; hiermee vang je geluidstrillingen op
pijnzintuigen: doodlopende uiteinden van zenuwen in de huid, waarmee je pijn waarneemt
prikkels: informatie uit je omgeving of uit je lichaam, waarop je kunt reageren; bijvoorbeeld licht, geluid, warmte
pupil: opening in de iris die bij weinig licht groter wordt en bij veel licht kleiner
pupilreflex: groter en kleiner worden van de pupil door werking van lengtespiertjes en een kringspier in de iris; de pupilreflex gaat via de hersenstam