Abiotische en biotische factoren
Organismen hebben specifieke toleranties voor abiotische factoren, factoren uit de levenloze natuur. Enkele voorbeelden van abiotische factoren zijn temperatuur, hoeveelheid licht, en de aanwezigheid van water. Daarnaast spelen factoren als zoutgehalte, zinkgehalte en de pH van de bodem ook een rol.
We kennen ook biotische factoren, die komen uit de levende natuur. Voorbeelden hiervan zijn predatoren (roofdieren), voedselbronnen, de aanwezigheid van dood en afgestorven materiaal, en ziektes of parasieten.
Macro en micro klimaat
Binnen een macro klimaat, een groot gebied met vrijwel hetzelfde klimaat, zijn er ook verschillen in abiotische factoren. Denk bijvoorbeeld aan een ander zoutgehalte op bepaalde plekken, of verschillen in schaduw en vocht. Binnen dit macro klimaat kunnen er micro klimaten zijn, plekken waar het net een beetje anders is. Bijvoorbeeld, een plek in het bos met veel schaduw of de noordkant van een duin, heeft een ander micro klimaat dan de rest van het bos of de zuidkant van de duin.
Invloed van humus op bodem
Humus, een mengsel van organische en anorganische stoffen en micro-organismen, valt onder de abiotische factoren. Hoewel het wat verwarrend kan zijn, is humus wel belangrijk voor de eigenschappen van de bodem. Het heeft bijvoorbeeld invloed op zand- en kleigrond. Zandgrond laat veel lucht door, maar water zakt snel naar beneden. Kleigrond daarentegen, houdt water goed vast, maar laat weinig lucht door. Wanneer er humus in de bodem zit, verbetert het de water vasthoudend vermogen van zandgrond en het luchtdoorlatend vermogen van kleigrond.
Verspreidingsgebieden en tolerantie
Het gebied waarin een organisme voorkomt, noemen we een verspreidingsgebied. Het interessante hieraan is dat soms een soort tot een bepaalde hoogte voorkomt en daarna niet meer. Dit heeft te maken met tolerantie, het vermogen om schommelingen in abiotische factoren te verdragen. Er kunnen enorme schommelingen zijn in abiotische factoren, zoals temperatuur of waterpeil.
Optimumkrommen en tolerantiecurven
Voor elk organisme kunnen we optimumkrommen maken, die laten zien onder welke abiotische factor (zoals temperatuur, pH, zoutgehalte, licht, etc.) het organisme het beste gedijt. Dit is het optimale bereik. Daarbuiten kunnen organismen nog steeds overleven, maar ze functioneren minder goed. Het hele gebied waarin ze kunnen overleven, is hun tolerantiebereik.
Tolerantiecurven tonen de reacties van organismen op abiotische factoren. Deze curven hebben vaak een klokvorm: organismen doen het goed binnen een bepaald bereik van een factor (het optimum), maar presteren steeds slechter naarmate de omstandigheden minder ideaal worden, tot aan een punt waar ze niet langer kunnen overleven.
Belang van tolerantie in ecologie
Het begrijpen van tolerantie is cruciaal in de ecologie. Het helpt bij het begrijpen van waarom bepaalde soorten waar leven en hoe ze kunnen worden beïnvloed door veranderingen in hun omgeving, bijvoorbeeld door klimaatverandering.
Ook is het belangrijk voor natuurbehoud. Als we begrijpen welke omstandigheden een soort nodig heeft om te overleven, kunnen we gebieden beter beheren en beschermen.
